Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Page 251
BLAIR MENN OG EYKONANISLAND
og innra atgervi. Telja má að uppfræðslurit hafi að mörgu leyti hjálpað til
við að ramma inn slíka umræðu með „hlutlausri“ flokkun á kynþáttum
með vísindalegu yfírbragði og gert fréttir af villimennsku og framförum
í öðrum textum skiljanlegri og eðlilegri. Augljósir kynþáttafordómar
birtast þó einnig í Skími eins og sjá má á eftirfarandi texta írá 1860 þar
sem rætt er um þrælahald Bandaríkjamanna. Hér skýtur nokkuð skökku
við eftir að mjög hefur verið rætt um hið mikilvæga hlutverk sem Evr-
ópubúar gegna við að frelsa Afríku frá oki þrælahalds:
Flestum þykir, sem vonlegt er, það að vísu mikill blettr á
Bandamönnum, að þeir hafa þræla og þý, en hins gæta fáir, að
hægara er um að tala en í að komast, að mansal og þrælaeign
hefir verið þar í landi frá landnámstíð, að þræla þessa, sem
flestir eru blámenn, vantar mjög svo mikið á að vera sem aðrir
menn og virðast vera fæddir til að vera undirlægjur hvítra
manna.53
Afrískar konur
Eftirfarandi orð, tekin úr Sunnanfara árið 1892 um enska ferðabók (A
Girls Ride in lceland eftir Ethel B. Harley) endurspegla viðhorf ritdómara
til skrifa kvenna: „Eins og sést á titlinum er bóldn eptir konu og er þá
ekki við góðu að búast enda er það sannast að segja að hún er mjög
ómerkileg“ (ritdómur er merktur O.D. sem á að líkindum við Olaf Dav-
íðsson en í ritstjórn voru Jón Þorkelsson og Sigurður Hjörleifsson).54
Guðrún M. Olafsdóttir bendir jafnframt á að fordæming á ferðasögu Idu
Pfeiffer um ferð hennar um Island um miðja 19. öld hafi líklega verið
mun harðari heldur en annarra bóka sem gefnar voru út á sama tímabili.
I Landfræðissögu Islands lét Þorvaldur Thoroddsen eftirfarandi orð falla
um Pfeiffer: „er bók hennar mjög illorð og léleg og lýsir önuglyndi og
vondu skapi.“55
Pratt og Yuval-Davis leggja áherslu á að konur hafi staðið sem tákn-
53 Skímir, 1860, bls. 117.
54 Sjá Sunnanfari, 1892, bls. 41.
55 Tilvísun tekin úr Guðrún M. Olafsdóttir, „Frúin frá Vín og íslendingar á miðri 19.
öld,“ Imynd lslands, ritstj. Elín Bára Magnúsdóttir og Ulfar Bragason, Reykjavík:
Stofnun Sigurðar Nordals, 1994, bls. 19.
249