Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Page 264
GAUTI KRISTMANNSSON
Language Planning,4 en sú grein virðist hafa orðið Kristjáni tilefni til að
túlka skoðanir mínar þannig að ég kannast ekki við nema að hluta.
Kristján heldur því fram í grein sinni að
[áj síðustu árum og misserum hefur borið á því að mennta-
menn, sem lengst af hafa flestir verið hlynntir íslenskri mál-
stefnu, andmæla hefðbundnum gildum í íslenskri málrækt. Að
hluta til er þar um að ræða enduróm af lærdómi sem þeir hafa
tileinkað sér í námi erlendis, en líklegt er að hinir nýju tímar
eigi hér líka hlut að máli. Gildismatið hjá sumum yngri fræði-
mönnum er greinilega annað en þeirra sem fyrr litu á það sem
skyldu sína að aðlaga fræði sín íslenskum aðstæðum.5
Með þessu gefur Kristján í skyn að ýmsir ungir menntamenn (hann nafn-
greinir aðeins mig, Hallfríði Þórarinsdóttur og Gísla Pálsson í neðan-
málsgrein) hafí gerst sekir um hefðarrof með því að eltast við tískur tím-
ans og bergmála eitthvað sem þeir lærðu í „útlöndum“. Það fer auðvitað
eftir viðhorfum hvers og eins hvort menn telja hefðarrof góð eða slæm,
en það vill nú svo til að hefðir geta bæði verið til góðs og ills eins og sag-
an hefur margsýnt og sannað. Hefð er oft innihaldslaus röksemd valds-
ins til að skýra og viðhalda breytni sem ekki á sér lengur neina rökræna
réttlætingu. Reyndar má halda því fram að hefðarrof komi sjaldnast fram
fyrr en tiltekin hefð er svo aðframkomin að nauðsyn knýr á um að eitt-
hvað sé sagt eða gert til að breyta ástandinu. Enda telur Rristján skýring-
una að hluta til einmitt vera ,,hin[a] nýju tím[a]“ hnattvæðingar sem hann
lýsti í inngangsorðum greinar sinnar og maður skyldi ætla að nýir tímar
kölluðu á ný viðbrögð og nýjar aðferðir.
Spélegri er þó dálítið drýldin athugasemd um „enduróm af lærdómi“
sem ungir menntamenn eiga að hafa tileinkað sér í námi erlendis, eins og
slíkur lærdómur eigi lítið erindi hingað upp á farsælda Frón.6 Alyktunin
í framhaldinu er þó sýnu verri því þar gefur Kristján í skyn að þessir
4 „Málar íslensk málstefha málið inn í horn?“, Málstefna - Language Planning, ritstj.
Ari Páll Kristinsson og Gauti Kristmannsson, Reykjavík: Islensk inálnefnd, 2004,
bls. 43M9.
5 Ritið 2/2005, bls. 104-105.
6 Það mætti meira að segja kalla slíkan „innflutning“ þjóðlega hefð. Sem dæmi má
nefna að kvæði Jónasar, Island, sem birtist í fyrsta hefti Fjölnis 1835 er svo sannar-
lega endurómur af lærdómi og lestri erlendis frá: fyrirmyndin er ljóð eftir Adam
Oehlenschláger og bragarhátturinn fornklassískur, elegískur háttur. Sjá nánar Svein
262