Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Page 304

RANNVEIG SVERRISDÓTTIR
nokkurri nákvæmni.28 Þannig gætum við spáð fyrir um hegðun kennara,
sem við vissum að hefði neikvæð viðhorf til táknmálsins, gagnvart heyrn-
arlausum nemanda.
Viðhorf til tungumála beinast að tungumálinu sjálfu og er mörgum
rannsóknum einungis ætlað að kanna þetta,29 t.d. hvort málið teljist
„ríkt“ eða „fátækt", „fallegt" eða „ljótt“ o.s.frv. Oftar beinast þessar
rannsóknir þó einnig að því hver viðhorfin til málhafanna eða málsamfé-
lagsins eru og jafnvel að málstefnu eða málstjórnun.30 Erfitt er að rann-
saka viðhorf til tungumála og geta spurningarnar haft áhrif á svör þátt-
takenda. Erfitt er að beita mælistiku á viðhorf og verða niðurstöður því
oft túlkunaratriði. Eitthvað hefur verið um rannsóknir á viðhorfum til
tungumála almennt31 en mjög lítið er um rannsóknir á viðhorfum til
táknmála. Það sem gerir rannsóknir á viðhorfam til táknmála enn erfið-
ari en rannsóknir á viðhorfum til raddmála er að ekki er hægt að „hlusta“
á táknmál nema sjá hver talar það. Romaine32 segir frá þekktri rannsókn
á viðhoríum, rannsókn Lamberts, svokallaðri „matched guise“ aðferð
þar sem könnuð voru viðhorf fólks til frönsku og ensku í Kanada. Rann-
sóknin fólst í því að láta tvítyngdar manneskjur lesa bæði á ensku og
frönsku og þátttakendur, sem hlustuðu á lesturinn, áttu að segja til um
hvernig persónur þetta væru. Þátttakendur í rannsókninni vissu ekki að
um sama fólk væri að ræða. Niðurstaðan sýndi að bæði enskumælandi og
frönskumælandi Kanadamenn gáfu enskumælandi fólkinu betri einkunn
og sýndu þar með að viðhorf til ensku væru jákvæðari en til frönsku.
Fleiri rannsóknir hafa verið gerðar á viðhorfum með sömu aðferð. Sam-
bærilegar rannsóknir er ekki hægt að framkvæma þegar táknmál eiga í
hlut. Ekki er hægt að láta þátttakendur einungis hlusta á rödd táknmáls-
málhafans heldur sést málhafinn alltaf og það hefur áhrif á þátttakanda.
Táknmálssamfélög eru einnig alltaf mjög lítil málsamfélög og því þekkj-
ast málhafarnir oft auðveldlega og erfitt er að gera „nafnlausa" könnun.
Staðreyndin er hins vegar sú að það er eitt hvað fólk segist gera og
annað hvað það svo gerir eða er tilbúið til að gera þegar á reynir og þetta
2X Ralph Fasold, The Sociolinguistics ofSociety, bls. 148.
29 Sama rit, bls. 148.
30 T.d. hvaða tungumál á að nota í kennslu viðkomandi hóps.
31 Sjá t.d. hjá Ralph Fasold, Tbe Sociolinguistics ofSociety, bls. 148 og áfram.
32 Suzanne Romaine, Bilingualism, bls. 289. Sjá einnig Ralph Fasold, The Sociolinguis-
tics of Society, bls. 149-150.
302