Skírnir - 01.01.1876, Blaðsíða 13

VERKMENN.
13
menntu%um mönnum, sem aldrei láta hver annan í fri8i, en
reyna jafnt og þétt a8 tæta hver annan í sig. Mest eru þa8
hagfræ8ingar, sem í þessum félögum eru, og í Manchester-manna
flokki þar a8 auk greifar og barúnar og ailskonar stórmenni.
Deilan milli þeirra hefir veriS me8 har8asta móti næstli8i8 ár.
Sá heitir Heinrich von Treitchke, er mestan J)átt hefir tekiS í
þessu efni. Hann er nafnfrægur hagfræ8ingur, mælskur mjög og
ákafur. Hann skrifaBi fyrst ritling einn „Um jöfnunarmenn og
i
vini þeirra“ , og fór þar óvægilegum or8um um aSferSir þeirra,
en einkura réSist hann á kennarastóls-jöínunarmennina, og þab
voru þeir, sem hann nefndi „vini jöfnunarmanna“. Ritlingurinn
flaug út á augabrag8i, en mætti misjöfnum viðtökum. Sumum
þótti hann of har8or8ur um verkmennina, of fastheldinn á rétt-
indum æ3ri flokkanna, of litla menntun vilja veita alþýBunni og
of langan vinnutíma ætla verkmönnunum og of lítil laun. Hann
þurfti ekki heldur lengi a8 bí8a eptir svari frá kennarastólsmönn-
um. Gústav Schmoller og Lujo Brentano, hagfræSingar, hver
ö3rum nafnfrægari, svöruBu honum hvor í sínu lagi. Schmoller
tók einkum miskliSinn milli Manchestermanna og síns flokks, og
sýndi fram á, hver nau8syn væri á því, aS gefa verkmönnum
allt færi á a3 menntast; menntun almúga væri eina skilyrSiS
fyrir því, a8 hann gæti hafizt úr því nifeurlægingar-ástandi, sem
hann væri og hefSi veri8 í um margar aldir; hann sýndi og fram
á, hver áhrif í öllum efnum þa8 hefBi haft á almúgann, a8 au8ur-
inn hefSi dregizt í hendur einstakra, og hve lágt hann helSi
sokki8, einmitt fyrir þá sök. JöfnuBurinn þyrfti a8 komast á,
og hver ab geta notiS sinna eigin hæfilegleika óhindraBur. —
Brentano tók aSra hli3 málsins. Hann lagSi einkum áherzlu á
sambandiB milli verkmanna og verkeigenda, og sýndi fram á það,
a8 launahækkun verkmanna stæSi enganveginn i8na8inum fyrir
þrifum, sem Treitschke fór fram á, heldur þvert á móti. I8na3-
urinn hef8i aldrei teki8 betri þrifum, en síSan laun verkmanna
hefSu veri8 aukin. Treitschke haf8i og af alefli mælt á móti
þeirri skoSun verkmanna, a3 stytta daglegan vinnutima, sem
ska31ega fyrir bá3a, verkeigendur og verkmenn. Vinnan yr8i
ekki eins mikil, og þetta gæti auSveldlega haft ill áhrif á verk-