Skírnir - 01.01.1876, Blaðsíða 142

142
ÞÝZKALAND.
næst á undan. það eru milljarðarnir frönsku, sem hafa or8i8
I’rússum hér a3 fótakefli, því að þaBan er aldan runnin í fyrstu.
Au3nrinn var mikill og kom allur í einu, enda leiB ekki á löngu,
fyr en næstnm allar i3na3argreinir höf8u teki3 stórkostlegum
breytingum; margir, sem ekki höf8u á8ur málungi matar, ur8u á
skömmum tíma vellríkir, og au3mennirnir komust í rá3a)eysi me3
a3 gera sér fé sitt sem ar3samast, og byrju8u því á allskonar
nýjum fýrirtækjum, hverju á eptir ö8ru. Nýir bankar voru stofn-
a8ir, nýjar verksmi3jur, járnbrautir og ótal fleira, og gró8afíknin
var3 á svipstundu svo afskapleg, jafnvel me8al alþý8u , a3 hver
kepptist vi3 annan a3 leggja sem fyrst fé sitt i eitthveft hluta-
félagiB. Framanaf gekk allt vel, og félögin græddu á tá og
fingri á hlutum sínum; leitu3u menn svo áfram nýrra og nýrra
gró8abrag3a, en þá fóru loksins annmarkarnir a& koma í
ljós; vinnukraptana vantabi til alls þessa og laun verkmanna
hækkuSu nú á skömmum tíma um belming og meira; jafn-
framt þessu hafSi óhófi8 aukizt í ö8ru; menn voru farnir a8
berast meira á og halda sig betur, æ3ri sem lægri, og þó ur3u
allar nau8synjavörur dýrari me3 degi hverjum. Brátt kom a8
því, a8 tilkostna3urinn var3 meiri en úgó3inn , og þá voru leiks-
lok korain. I hitt e8 fyrra byrjaði hruuib, og hefir haldi3 áfram
sí8an. Hvert félagiS hefir farib á höfubib á fætur ö3ru, og
ótölulegur fjöldi manna orbiS öreigar; verkmenn or8i3 atvinnu-
lausir þúsundum saman, einkum í hinum stærri bæjum einsog
Berlinni, og ekkert haft sér til viburværis, og almenn deyfb og
apturför koraib í allar iSnabargreinir. Stjórnin og þingin hafa
reynt a3 bæta úr skák eptir megni og gefi8 út lög um hlutafélög,
banka, verkmannalög og fl., en ekkert liefir duga3 hingabtil. Hér
viljum vér abeins minnast á stæsta gjaldþrotib, sem var3 þar
ári3 sem leib, þótt margt mætti til tína fieira. Sá hét Strous-
berg, er fyrir því var3, og bjó í Berlinni. Um 1870 var hann
einhver ríkasti ma8ur á þýzkalandi, og hafSi þá um 100 þús-
undir verkmanna á sínum vegum; a8 því skapi voru aubæfi hans;
abalatvinnuvegur hans var ab leggja járnbrautir, og lagbi hann
þann sand af þeim bæ8i um allt þýzkaland, Rússland og ví3ar, a8
enginn hefir ábur haft jafnstórkostleg fyrirtæki me8 höndum í þeirri