Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1923, Page 40

40
Þorvaldur Thoroddsen
Petta kom líka þeim mönnum illa, sem vanir voru
að lasta hina konungkjörnu þingmenn, án þess að rann-
saka hvort þeir verðskulduðu það eða eigi. Sumir hjeldu
jafnvel að það væri þjóðlegt að lasta þá, og vildu helst
eigi heyra neitt gott um þá, að minsta kosti ekki að í
þeim væri nokkur frelsisneisti.
fað væri langt mál og þyrfti langa rannsókn til, ef
dæma ætti með rökum rjettilega og rækilega um það,
hvort Porv. Thoroddsen er hlutdrægari í riti þessu en
alment er um Islendinga, og í hvaða atriðum hann er
hlutdrægur. Eitt hefur hann auk óvenjumikillar þekking-
ar sýnt með æfisögu þessari, og það er það, að hann
hafði siðferðislegt þrek til þess að ganga á móti skoðun
margra landsmanna, koma við kaunin og segja það, sem
hann áleit rjett, og finna að því, sem vítavert er á ís-
landi, en slíkt þrek vantar flesta íslendinga. Pað er eigi
af eintómri fáfræði að sum íslensk sögurit frá síðari tím-
um eru eins ósönn og aðgæsluverð eins og þau eru.
Menn hugsa meira um það, hvað kemur sjer best og
borgar sig best, en um sannleikann, meira um það hvað
landsmenn vilja helst heyra, en um það hvað þeim er
fyrir bestu, og meira um eigin hag og makræði, en um
rjettlæti og ráðvendni. Fyrir því er svo margt á íslandi
í ólagi.
Hið næsta aðalrit Thoroddsens var rit hans um
eldfjölí og eldgos á íslandi, sem hann sendi til
þýskalands. Hann mun hafa byrjað að rita það 1909,
en mest af því ritaði hann 1911 og 1912, og hann lauk
við það 27. septbr. 1912 og sendi þá síðasta hlutann af
því til ritstjóra landfræðistímaritsins »Petermanns Mit-
teilungen«. Hann vildi láta það koma út í viðaukabindi
við það rit eins og íslandslýsingu sína hina þýsku; en
honum tókst það eigi sökum þess, að nokkrir þýskir
prófessorar höfðu þá rit með höndum, sem voru að hlaupa