Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1923, Qupperneq 82

82
Hákon Finnsson
svona nærri óvænt og fyrirhafnarlaust, vaknaði fjöldinn eins
og af dvala og — tók á rás.
Ekki var nú nema sjálfsagt að stjettin fengi þessi rjett-
indi, en af því að breyting mun tæplega hafa verið tímabær,
hefði verið hyggilegra að veita þau með meiri aðdraganda,
til reynslu, og miða við aldur.
Arin, sem nú fóru í hönd, voru mörg góð aflaár, eink-
um á Austfjörðum, og þyrptist nú fólkið þangað og að sjón-
um yfirleitt. f’ar var meira »rall« og losarabragur, og sjávar-
útvegurinn bauð hærra kaup en sveitabændum var mögulegt
að greiða eins og á stóð.
Man eg það, að afla- og gróðasögurnar úr fjarlægum
verstöðvum þóttu undur og býsn, þegar þær bárust um sveit-
ina, þar sem jeg átti þá heima; en eins og gengur, voru
altaf nokkrar ýkjur í förinni, en nærri má geta, hvort mörgu
hjúinu, sem var í ársvist með lágt kaup, hefur ekki orðið órótt.
Þegar hjer var komið sögunni höfðu margir útvegs-
bændur á Suðurlandi talsvert af ársmönnum með hóflegu
kaupi. Sendu þeir vinnumennina á vorin austur á fjörðu til
sjóróðra um sumarið. Bar það þá við, að vinnumennirnir
færðu húsbændum sínum að haustinu fjárhæð, sem var 2—3-
föld við árskaupið, og mun mörgum hafa fundist óviturlegt
að láta hafa sig þannig til fjár. Fóru þeir því úr vistunum
sem fyrst, til þess að leita gæfunnar og gróðans fyrir eigin
reikning í lausamennskunni.
Aldrei heyrði jeg þess getið að bændur ljetu þessa vinnu-
menn sína íá hlut í sumargróðanum, hefði það þó bæði
verið hyggilegt og ánægjulegt, þótt ekki væri það lagaskylda.
Margt af því fólki sjávarbænda, er þeir nú voru farnir
að senda austur, höfðu sveitabændur á Suður- og Norður-
landi fengið áður í kaupavinnu um sláttinn, en við þessi
straumhvörf urðu kraftar þess helgaðir sjó og fiski árlangt og
árlega.
Það er eftirtektarvert, að af öllu því, sem um hjúamál
og vinnufólksskort hefur verið ritað, hefur ekkert, sem teljandi
er, komið frá sjálfri hjúastjettinni.1) Bendir þetta á að
stjettinni finnist hún ekki hafa mikil umkvörtunarefni. Væri
þó málefninu hinn mesti fengur í því, að hjúin ræddu það
hreinskilnislega og án alls afdráttar.
’) Man aðeins eftir ómerkilegu ritp-erðarkorni í »Mána« 1881
(eða 1882).