Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1923, Side 83

Um hjúahald
»3
En hvers vegna lætur stjettin ekki neitt til sín heyra um
málið?
Mun ekki orsökin sú, að síðan fólksleysið krepti meira
að, hafa bændur gengið of mjög eftir vinnufólki með kaup-
tilboð og fríðindi ýmiskonar, jafnvel þó þeir hafi ekkert þekt
vinnugetu hlutaðeigenda, eða annað, sem nauðsynlegt var að
þekkja.
Það er áreiðanlegt, að fyrir 30 árum voru kjör vinnu-
hjúa eigi alllitlu lakari en nú eru þau. Samt lítur svo út,
sem bættur hagur hafi litlu áorkað með að halda fólki í vist-
um og lengi í sama stað.
Hjer skal nú lfta yfir breytingar, sem orðið hafa á þess-
um árum í þeim efnum, er oft hafa verið talin aðalatriði
hjúahaldsins, nefnilega breytingar á kaupi, fæði og vinnu.
Breyting-ar á kaupgjaldi. Kaup vinnumanna þeirra
er reru til fiskjar um vetrarvertíðina var alment hálfur ver-
tíðarhluturinn; hvorki meira nje minna hvernig sem aflaðist.
Var slikt kaup ærið ótrygt og breytilegt.
Fjórar vetrarvertíðir, er jeg reri í í’orlákshöfn með þessum
kjörum, var kaup mitt rúmar 80 kr. að meðaltali. Var þó
skiprúmið fremur gott, en fiskverð í lægra lagi.
Flestir bændur vildu miklu heldur greiða kaupið með
hálfa hlutnum en á annan hátt. Sjerstaklega ef farið var fram
á peningakaup. — Er mjer í minni að eitiu sinni óskaði
jeg þess að húsbóndi minn, er var hinn sami þessi ár, greiddi
mjer kaupið heldur í peningum. En hann bað guð að hjálpa
sjer, kvað sjer slíkt lífs-ómögulegt, og setti jeg þó ekki hærra
upp en 60 krónur. Var þó maðurinn í sæmiiegum efnum.
feir, sem fengu peningakaup í sveit, höfðu þetta frá 40
—100 krónur. Eg. þekti 2 duglega vinnumenn hjá ríkum
manni á stórbýli, sem höfðu sínar 100 krónurnar hvor, og
var orðlagt, svo fágætt þótti það.
Vinnukonukaup var frá 10—25 krónur, en sumar voru
sendar hlutakonur í fiskiver og fengu í kaup það, sem þær
gátu unnið sjer inn um vetrarvertíðina, en sjaldan fór það
yfir 20 krónur. Þó sóttust margar stúlkur eftir þessu. —
Vildu heldur beita, slægja, fletja, salta og þvo fisk, en vinna
að tóskap og skepnuhirðingu í sveitinni. Mun hjer miklu
hafa ráðið tilbreytnin. og von um hærra kaup og sjálfræði í
iandlegunum.
Sumir bændur lofuðu hjúum sínum að hafa fáeinar kind-
ur, en óákveðið, eftir því hvernig heyjaðist, vinnumönnum
5 —10, en vinnukonum 2—4 kindur.
6*