Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1923, Page 90

•90
Hákon Finnsson
Talsverður munur er á vinnufólksskortinum í ýmsum
sveitum landsins. Að því leyti skulu hjer bornir saman tveir
hreppar, sem ekki er þó lengra milli en svo, að sýslurnar
liggja saman. í öðrum hreppnum eru um 20 býii og 11
vinnumenn, þaraf aðeins 3 eða 4 vandalausir. I hinum
hreppnum eru um 30 býli en um 40 vinnumenn, og eru all-
matgir þeirra vandaiausir. í minni hreppnum er þó eins
margt af gripum tiltölulega og kaupgjald fult svo ha'tt. Er
þó hreppurinn lengra frá sjó og verslunarstað en hinn.
Er við að búast að spurt sje:
Hverjar eru orsakirnar?
Vitaskuld geta þær verið margar. En eg er ekki svo
kunnugur hinum innri og smærri orsökum í stærri hreppum,
að eg geti borið saman.
Ytri orsakirnar sjást betur.
í stærri hreppum eru minni erfiðleikar, (þó eru þar minni
landgæði), meiri veðursæld, meiri náttúrufegurð, þjettbýlla,
hægra um samgöngur innansveitar, og auðveldara fyrir íbúana
að finnast og koma saman og skemta sjer.
Ekki er þó efnalega afkoman betri, og óvíst hvort íbú-
arnir eru yfirleitt ánægðari með lífið.
í fljótu bragði virðist það nú undarlegt, að sjávarbændur
og kaupstaðarbúar skuli líka kvarta um fólkseklu, þar sem
þeir þó hafa fengið hinn mikla vinnukraft úr sveitunum og
haldið kyrru því fólki, sem upp hefur vaxið hjá þeim. Við
nánari íhugun sjest þó orsökin til kvörtunarinnar hjá báðum,
sveita og sjávarbændum, sem sje sú, að atvinnuvegunum hef-
ur fjölgað og þeir togast á um takmarkaðan vinnukraft ein-
mitt sama stutta, arðmesta tímann úr árinu, miðsumarið. Auk
þess »stássa« sumir kaupstaðabúar með óþarfa fólk, því að
sumir unglingarnir, er mikið gætu gert, svo og sumar hús-
freyjur og heimasætur eru þar alveg ómagar á fjárafla hús-
bóndans; því að þótt þetta fólk gaufi við eitthvert fánýtt fitl,
milli þess sem það liggur i rómanalestri og fer á skemtistaði,
þá er afkoman litlu nær.
tó að verkafólksskorturinn hafi verið sveitabændum mjög
tilfinnanlegur á seinni árum, munu þeir þó hafa gengið helst
til langt í því að bjóða kaup í kapp við aðra atvinnuvegi,
og ganga að ýmsum ókjörum, sem verkafólk hefur sett, svo
sem að vera undanþegið ýmsum nauðsynlegum, algengum og
alveg sjálfsögðum störfum á hverju sveitaheimili.