Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1923, Side 167

Mikil og viðbjóðsleg hætta á ferðum
167
að takast að útrýma veiki þessari aftur. Það tekst, ef allir
eru samtaka að berjast á móti henni, og ef íslendingum get-
ur vaxið svo þrek og greind, að þeir geti hver um sig lært
að stjórna sjálfum sjer sæmilega. Sjerstaklega væri það nauð-
synlegt, að þeir menn, sem fara til útlanda, yrðu svo miklir
menn, að þeir lærðu það. Þess þurfa einnig þær drósir, sem
daðra við ljettúðarfulla útlendinga, er koma fil íslands. B. Th. M.
Tvær bækur um Rússland. Bertrand Russell,
Bolsjevismen i Teori og Praksis. Kbh. 1921 (Henrik Koppels
forlag), 195 bls. Verð 6 kr.
Eyvind Mæhle, Mennesker og metoder i Moskva.
Kria. 1922 (Gyldendal), 112 bls. 4 kr. 25.
Víða er ástandið vont í heiminum eftir ófriðinn mikla,
mannkynsins mesta glæp, en hvergi er það eins ilt eins og á
Rússlandi. Hvergi er heldur nú til eins samviskulaus harðstjórn
eins og þar. f*á er Abdul Hamid 2. Tyrkjasoldán 1896 ljet
myrða Armeninga hrönnum saman, kallaði Gladstone hann
»hinn mikla morðingja«. l’að er hætt við, ef »gamli maðurinn
mikli« hefði lifað núna, að hann mundi hafa valið bolsjevíkum
eitthvert þvílíkt nafn. Manndráp þeirra hafa eigi verið minni
en Hamids Tyrkjasoldáns.
Bók Russells kom út fyrir nærri tveim árum og segja
kunnugir menn, að það sje hin besta bók, sem skráð hafi
verið á Englandi um bolsjevismann. Russell er merkur vísind-
amaður, berorður og sannorður, og það var fjarri því, að
honum væri nokkuð í nöp við bolsjevíka, þvert á móti var
hann sameignarmaður (kommunist) sjálfur, áður en hann fór
til Rússlands. Bók hans hefur sjerstaka þýðingu sökum þess,
að hann rannsakar hugsjónir bolsjevismans með nákvæmri,
skarpskygnri og hlutlausri dómgreind; einnig skýrir hann
greinilega frá hvaða áhrif athafnir bolsjevíka höfðu á Rúss-
land, og þar á meðal hvernig iðnaður Rússa eyðilagðist. Frá
hryðjuverkum bolsjevíka segir bókin ekki.
Eyvind Mæhle dvaldi á Rússlandi árið sem leið (1922),
og hann lýsir stjórnarfarinu í Moskva og ástandinu eins og
hann sá það og eftir þeim skýrslum, sem hann fekk frá
stjórnendunum sjálfum, bolsjevíkum. Mæhle er líka vísinda-
maður og aðalmark hans er að skýra satt og hlutdrægnis-
laust frá öllu. f’eir, sem vilja fá sönn tíðindi af Rússlandi,
ættu að lesa bók þessa. Það er varla hægt að benda á
óhlutdrægari bók, sem út hefur komið á Norðurlöndum um
Rússland núna á síðustu tveim árum.
Hjer er ekki rúm að skýra frá innihaldi bókarinnar; að