Réttur


Réttur - 01.01.1955, Blaðsíða 44

Réttur - 01.01.1955, Blaðsíða 44
44 RÉTTUR áorkan þeirra, greina á milli aðalatriða og aukaatriða, undirstöðu- lögmáls og tilviljunarkenndrar orsakafléttu. Og mitt í þessu alls- herjar sambandi hluta og fyrirbæra bregður fyrir afstæðri einangr- un, þar sem tengsl hluta við ákveðna þætti umhverfis geta verið tiltölulega lítil eða hverfandi. — Og allt um tengslin og samheng- ið búa hlutirnir yfir ákveðnu sjálfstæði og sérleik og móta þannig árangur þeirra ytri áhrifa, er þeir verða fyrir, eða eins og Marx kvað að orði: „Eigindir hlutar eru ekki skapaðar af sambandi hans eða afstöðu til annarra hluta, heldur birtast þær öllu held- ur í því." (Das Kapital I. bls. 62.). Akveðin einangrun hlutanna er einnig nauðsynlegur þáttur eða skref í hugsun vorri og rannsókn. Vér verðum að taka hlutina út úr, einangra þá í bili, til að greina þá og kryfja. En þetta er aðeins áfangi í rannsókninni, greiningarstigið, „analysan" •— vér verðum líka að athuga allt í heild og gagnkvæmum tengslum, það er tengingin, „syntesan'. Formrökfræðin er reist á afstæðum stöðugleika fyrirbæranna, form og tiltöluleg einangrun láta þar að jafnaði meira til sín taka en inntak og alhliða tengsl. Þessi atriði eru í sjálfu sér engir ókostir, en geta orðið að hættulegum ágöllum, ef vér gleymum, hvernig þau eru tilkomin og gerum þessi stundarsértök að al- gildum fyrirbærum. Og ef vér beitum hugsunaraðferð formrök- fræðinnar við fyrirbæri, sem eru flóknari en svo, að hún eigi þar við, höfnum vér í ófrjóum formalisma, — högum oss líkt og dómari, sem einskorðar sig við lagabókstafinn, en skeytir engu um hinar sérstöku aðstæður málsins. Slíkur ,formalismi" gemr leitt til þess, að vér slítum rökfræðina úr öllum tengslum við hlutveruleikann, líkt og hughyggjumennirnir. Hún á þá ekki lengur neinn þátt í öflun raunhæfrar þekkingar og engan sann- leiksmælikvarða annan en innra samræmi. Marxisminn lítur hins vegar svo á, að rökfræðin eigi sér rætur í hlutveruleikanum, sé þaðan sprottin — og því aðeins hafi hún gildi sem þáttur í þekkingaröflun mannsins. Lenin segir einhvers- staðar, að reynsla manna, endurtekin milljón sinnum, verði að lokum rökregla í vitund þeirra. Rökfræðin er ekki eingöngu lögmál hugsunarinnar heldur
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128

x

Réttur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.