Réttur - 01.01.1955, Side 74

74
RÉTTUR
inn með 2Vz— 5 ha. Eru það 1735 jarðir eða nærri þriðjungur. Og
sá næst stærsti er 5—7% ha. í þeim flokki er rúml. fjórði hluti
allra jarða. í þar næsta flokknum 7Vz—10 ha. eru 15% eða tæpl.
1/7. Á þessu sézt að enn þá hafa 4600 jarðir innan við og um 10 «
ha. tún. Þetta er 85%. Af hinum 800 er helmingurinn' á næsta
bili fyrir ofan með 10—12Va ha. Af þeim 400 sem þá eru ofar eru
76 með yfir 20 ha. Það getum við sagt að séu hin eiginlegu stór-
býli, og kemur ekki nákvæmar fram í skýrslunum hve mikið
tún þau hafa. En mjög mikið mun það orðið á sumum. Þannig
eru núverandi gæði jarðanna mjög misjöfn, hvað túnastærð
snertir. En allur fjöldinn er langt fyrir neðan það mark, sem
hlýtur að teljast nauðsynlegt til þess að hægt sé að reka myndar-
legan búskap, er borið geti það fjármagn, sem í hann er lagt
og greitt það vinnuafl, sem hann krefur.
Nú mun eðlilega verða spurt um hvar það takmark sé. Þeirri
spurningu er ómögulegt að svara svo algilt sé. Stafar það ekki
sízt af því, að enn þá hefir okkur ekki tekizt að finna full-
nægjandi grunneiningu fyrir bústærð, miðað við hve mörgum
einstaklingum búið á að veita atvinnu. En enn þá sem komið er,
er mestallur okkar búskapur á því þenslustigi, að svo að segja
öll bændastéttin er að nema land og byggja. Slíkt þekkist ekki
í löndum, þar sem landbúnaður er kominn á hærra þróunarstig.
Þar er auðvitað um að ræða vöxt landbúnaðarins bæði með fjölg-
un einstakra einstaklingsbýla eða samyrkjubúa, en alls ekki þá
almennu þenslu, sem einkennir okkar landbúnað.
Hins vegar þyrfti það að verða eitt af höfuðverkefnum okkar
landbúnaðarhagfræðinga á næstu árum að finna þessa grunnein-
ingu, er a. m k. megi hafa til hliðsjónar, þegar meta skal heppi-
lega bústærð. Það verður að gerast í sambandi við vaxandi þróun.
En allir munu sammála um það, að enn þá séum við langt fyrir
neðan eðlilegt mark, hvað meðalbúið snertir.
Fyrirhuguð stærð ræktunarlands á hverri jörð er auðvitað háð
því, hvers konar bændastétt á að skapa í landinu. Miðað við ein-
staklingsrekstur getur vaknað spurningin um það, hvort hér eigi
að þroskast tiltölulega fámenn stórbændastétt, sem byggir stór-
atvinnurekstur á aðkeyptu vinnuafli fjölmennrar stéttar land-
búnaðarverkafólks. Það má áreiðanlega fullyrða, að slík þróun
væri þjóðinni ekki heppileg, enda mun allur þorri bændastétt-
arinnar vera henni andvígur. Þá er hin leiðin, bjargálna vinnandi