Andvari - 01.01.1979, Blaðsíða 34

32
JÓN ÞÓRARINSSON
ANDVARI
Kaj iVlunk (fyrir útvarp). J þessum flokki á einnig heima Myndabók jón-
asar Hallgrímssonar.
Píanóverkin, sem kunn liafa orðið, eru ekki mörg: Þrjú píanóstykki og
Glettur, hvort tveggja frá fyrstu árunum eftir heimkomu Páls frá Þýzkalandi
°g ef til vill samin þar, og Tilbrigði um stef eftir ísólf Pálsson, sem er síð-
asta meiri háttar verk hans. AS því verSur aftur vikiS.
Sönglögin, ýnrist fyrir einsöng eSa kóra, skipta tugum, og nokkur af
þeim eru meSal þeirra íslenzkra tónsmíSa, sem allra mestum vinsældum
hafa náS. Þar á meSal eru 1 dag skein sól og Vögguvísa (bæSi ljóSin eftir
DavíS Stefánsson), sunr lögin úr Gullna hliðinu og Sáuð þið hana systur
mína (Jónas Hallgrímsson), svo aS fá ein séu nefnd.
Heilsteyptustu verk Páls Isólfssonar eru vafalítiS þau tvö stóru orgel-
verk sem hann lét eftir sig: Introduktion og -passacaglia í f-moll og Chaconna
um stef úr ÞorlákstíSum, í dórískri tóntegund. Fyrrnefnda verkiS er byggt
á frumsömdu stéfi, sem út af fyrir sig er hin mesta listasmíS. BæSi þessi
verk eru mjög stór í sniSum, tilbreytingarík og áhrifamikil. Þau eru einnig
til í hljómsveitarbúningi og liafa einatt veriS flutt þannig.
Páll taldi sér og öSrum tónskáldum enga vanvirSu aS því aS taka sér til
fyrirmyndar verk meistaranna, eins og tónskáld hafa gert um allar aldir.
Tónverk hans, einkurn liin fyrri, eru rómantísk aS stíl, en klassísk í formi.
SíSar tók aS gæta meir íslenzkra einkenna, sem honurn tókst einatt aS sam-
eina evrópskri tónlistarerfS meS athyglisverSum hætti.
ÁSur var nefnt síSasta stóra tónverk Páls ísólfssonar, Tilbrigði um stef
eftir Isólf Pálsson. Páll var korninn yfir sjötugt, þegar þetta verk kom frarn
á tónleikum lrjá Rögnvaldi Sigurjónssyni, og var því þá nýlokiS. Þetta er
þróttmikiS verk, gneistandi af lífi og glitrandi í marevíslegum litbrigSum.
UppistaSan er einfalt smálag, líklega leikiS af fingrum franr á kyrrlátri
rökkurstunciu í Isólfsskála hinum elzta á Stokkseyri, þegar heinrilisfaSirinn
leitaSi sér hvíldar og andlegrar hressingar viS hljóSfæri sitt aS loknu ströngu
dagsverki. I tilbrigSununr er þaS hafiS í æSra veldi. Munurinn á frumstef-
inu og lrinu fullunna verki sanrsvarar nrargra alda þróun í tónlistarsögu
annarra þjóSa. Ef til vill nrá hugsa sér, aS tilbrigSin í glæsileik sínunr og
nrargbreytni spegli gróandann í tónlistarlífi Islendinga, um þaS bil senr
Páll Isólfsson er aS ljúka ævistarfi sínu, á sanra lrátt og tónlistarást og list-
fengi Stokkseyringa í upphafi aldarinnar endurónrar í frunrstefinu. Ef svo er,
þá er þaS víst, aS sú stórfellda og nrikilsverSa þróun, senr orSiS hefur á þessu
tínraskeiSi, er engunr einum nranni frenrur aS þakka en dr. Páli ísólfssyni.