Andvari - 01.01.1979, Blaðsíða 36

34
BJÖRN JÓNSSON
ANDVARl
unni fyrir framan hraunið, sumstaðar
eru þetta nokkuð stórar lindir, sem eru
undir nokkrum þrýstingi, það er því álit-
ið, að þarna komi fram frárennslið úr
Selvallavatni. Einnig hefir mönnum
sýnzt, að þarna gætu verið færar leiðir
fyrir silunginn að ganga úr sjó upp í
vatnið, þó að þarna sé um að ræða 5-6
km langa leið undir hrauninu.
En fræðimenn á þessu sviði telja ekki
göngu silungsins úr sjó skilyrði þeirrar
litarbreytingar á hreistri silungsins, sem
fram kemur, heldur sé það eðlislægt í
sambandi við tímgun silungsins.
Hraunið er í tveim aðalstraumum,
sem ná til sjávar, austari straumurinn
stefnir í norður. Það má segja, að það
sé aðalhraunbreiðan, og nær til beggja
jaðra hraunsins ofan frá Selvaflavatni
niður að Gagngötuklifi, en á því svæði
gengur hraunstraumur úr aðalstraumn-
um til vesturs, allt vestur að Mjósund-
um, og hefur þá að mestu lokað fyrir
mynni Hraunsfjarðar. Þessi hraun-
straumur heitir Mjósundahraun og er
1-2 km á breidd. Yfir Mjósund var
brúað fyrir hálfum öðrum áratug, og
liggur nú þjóðvegurinn um hana, en
þetta er fyrsta brú yfir fjörð hér á landi.
Eftir að Mjósundahraun hefir runnið
þarna úr aðalhrauninu, liggur vestur-
jaðar aðalhraunsins niður með Kot-
hraunskúlu, og þaðan til sjávar í Ytri-
hraunví'k. Kothraunsvatn hefir myndazt
þarna við hraunið á sama hátt og Sel-
vallavatn. Hraunrennslið hefir runnið
þarna þvert á farveg þess vatns, sem
kom af austurhluta Bjarnarhafnarfjalls
sunnanverðum, þetta vatnslón, sem
þarna hefur myndazt, hefir afrennsli í
gegnum hraunið á sama hátt og Selvalla-
vatn.
í vatni þessu var nokkur silungur, en
líkur eru nú á, að hann hverfi af völd-
um minksins, ekki sízt vegna þess að
vatnið minnkar mikið að sumrinu í
þurrkum og kreppir þá mikið að si1-
ungnum.
Berserkjahraun er gamalt. Það var
komið fyrir landnámstíð. Það lítur út
fyrir, að hraunið hafi komið í áföngum,
að minnsta kosti í tveim eða fleiri gos-
um, það má sjá glögg merki þess, að
elzti hluti þess hefir verið storknaður,
þegar seinni gosin hafa komið. Háa-
hraun heitir, þar sem síðasta gosið hefir
runnið, og þar lítur út fyrir, að þykkt
hraunsins sé 20-30 metrar, en allt er
þetta ókannað af jarðfræðingum.
Berserkjahraun hefir verið siæmur
þröskuidur svona þvert í gegnum sveit-
ina og mikill farartálmi, því það hefir
hvergi verið hægt að komast með hesta
yfir það, áður en ruddur var vegur yfir
það.
En í fulla öld eftir að byggð kom í
sveitina, hefir ekki verið reynt að ryðja
þar veg, og það var ekki fyrr en ber-
serkirnir Halli og Leiknir 'komu tii sög-
unnar, að lagt var í að ryðja veg yfir
hraunið. Og svo úfið er hraunið, að ekki
hefir verið hægt að koma sauðfé yfir
það, áður en ruddur var þar vegur.
En hraunið lokaði þó ekki algjörlega
leið eftir sveitinni, því fyrir ofan Svína-
vatn var fær leið, enda var þar á tím-
um fyrstu byggðar hér alfaraleið. Einnig
var fært um stórstraumsfjörur fyrir
framan hraun og sjálfsagt verið eitt-
hvað farin sú leið, þegar hún var fær,
en aðalsamgöngur á milli byggða við
Bjarnarhafnarfjall og byggðar í mið-
sveit og Þórsnesi hafa verið á sjó, og það
hefir verið tiltölulega auðvelt, því sjór
er kyrr þairna á eyjasundunum og alstað-
ar góðar lendingar. Berserkjahraun er
svo úfið, sérstaklega neðan til, að þar
hafa hvorki menn né skepnur talið fært
að komast leiðar sinnar, en eftir að kem-
ur upp í mitt hraun, þá eru nokkrir