Andvari - 01.01.1979, Síða 40

38
BJÖRN JÓNSSON
ANDVARI
að þrengja svo Mjósundin, að þar er
ekki bátgengt lengur, og nú er sáralítill
munur flóðs og fjöru ofan Mjósunda, og
svo stendur sjór hátt í firðinum, að segja
má, að þar sé alltaf flæði.
Ég vil geta þess hér, því nú fennir
fljótt í gengin spor, að áður fyrr var
leitazt við að stytta sér leið með því að
fara á fjöru yfir Hraunsfjörð, sérstak-
lega kom þetta til greina, ef ferð lá
fyrir að eða frá Berserkseyri eða Kol-
gröfum. Ef komið var utan að og fara
átti yfir fjörðinn, þá var farið á fjör-
urnar, þegar komið var rétt upp fyrir
Mjósundin, og stefnan tekin ofarlega á
Búðanes, en í þeirri stefnu var vað yfir
álinn, sem hét Kaplavað, og nokkru of-
ar var annað vað grynnra. Það hét
Gönguvað. Það stytti leiðina mikið að
fara þarna yfir fjörurnar, ekki sízt ef
ferðinni var heitið niður fyrir hraun,
ef þannig stóð á. Þá var eftir að komið
var upp á Búðanesið farið niður fyrir
hraunið, og mátti fara hana á hesti.
Þetta var kirkjuleið að Bjarnarhöfn frá
Arnabotni og Fjarðarhorni.
Ef haldið er út með firðinum eftir
Mjósundahrauni, þá er hægt að komast
það eftir sæmilegum fjárslóðum, því
þarna hagar svo til, að grösugir hvamm-
ar ganga þar frá sjónum inn í hraun-
ið, og þarna höfðu Hornsbændur fé sitt
að haustinu fram undir jól. Og hag-
lendið þarna var eins og í beztu eyjum,
enda var þarna ágæt fjörubeit um stór-
strauma, þarna voru engar hættur fyrir
fé og ekki hætta á, að það fennti, þó
bylji gerði, því snjó skefur þarna aldrei
og skjól eru næg. Þarna í Mjósunda-
hrauni er mjög sérkennilegt landslag og
gaman að ganga þar um og dvelja, ef
tími vinnst til. Þarna rétt út við sundið
er tófugren í mjög fögru umhverfi, og
annað slíkt norðan þjóðvegarins.
Þarna er líka hár hraundrangur, sem
heitir Arnarsteinn, þar hefir örn orpið
líklega um alda raðir, enda ókleift
upp á steininn í hreiðrið, og umferð
þarna svotil engin og friður yfir öllu,
þar til brúin kom á Mjósund og þjóð-
vegur eftir hrauninu.
Enda er nú örninn horfinn og refirn-
ir af grenjunum. En það eru fleiri tófu-
gren í Berserkjahrauni en þau, sem hér
hafa verið nefnd. Efst og yzt upp við
Selvallavatn er gren, er heitir Nátthaga-
gren; um mitt hraunið nokkru fyrir neð-
an efri þjóðveginn er Háahraunsgren;
utar og neðar þar um mitt hraunið er
Bæjargren, og fyrir austan Blámanna-
vík og neðan Berserkjagötu er Básagren.
Fyrir neðan Mjósundahraun, en vestast í
Berserkjahrauni er Kothraunskúlan, hún
virðist hafa gosið bæði hrauni og þó
sérstaklega sandi og vikri, því í grennd
við hana eru víðáttumiklir sandar og
vikurbreiður. Austur úr Kothraunsvatni
liggur tjörn inn í hrauni, hún heitir
Þrengslatjörn.
Neðan Kothraunsvatns og vestan
hraunjaðarins er nokkuð löng grasfit,
sem heitir Lambhagi, um hann miðjan
er inni í hraunjaðrinum fjárskilarétt,
sem heitir Kothraunsrétt, hún er öll
hlaðin úr hraungrjóti. Kothraunsrétt er
aukarétt frá Arnarhólsrétt, sem er lög-
skilarétt Helgfellinga, en fé af Bjarnar-
hafnarfjalli og þar í grennd er réttað í
Kothraunsrétt, en úrtíningur rekinn til
Arnarhólsréttar.
Neðst í hrauninu austan Blámanna-
víkur heita Básar. Þar í grennd er Bása-
grenið, sem áður hefir verið á minnzt.
Fyrir neðan Smáhraunakúlu og Gráu-
kúlu eru Smáhraunin, þar er greiðfært,
sandur og smáhraunkleprar. Neðst í
Smáhraununum eru Kálfadalirnir. Þar
er dálítill gróður, og þar var fé haft
nokkurn tíma að haustinu, áður en það
var tekið í hús.