Andvari - 01.01.1979, Blaðsíða 61

AÍXDVARI
JÓNAS GUÐLAUGSSÓN SKÁLD
59
í Dagsbrún voru ýmis góð kvæði, létt og mild eða kvæði með braki og brest-
um hins ófeimna og stundum sjálfumglaða manns, en líka hins viðkvæma unga
manns með leitandi hug og leikandi ljóðgáfu.
Eg man fyrst eftir Jónasi Guðlaugssyni einhverntíma á þessum árum, þegar
ég var -strákur, en hann í skóla. Hann stóð á steintröppunum fyrir framan hús Kr.
Þorgrímssonar í Kirkjustræti, hann stóð þar kyrr drykklanga stund og horfði í
kringum sig og horfði niður á mig og hina á götunni, sem ég man nú ekki hverjir
voru. Hann hafði víðan flibba og stórt hálsbindi, hálfflaksandi, líkt og ég hafði
séð á myndum af Byron lávarði, hann hafði göngustaf undir hendinni og hnúður
á endanum og dró hægt og fyrirmannlega, eins og hæfði fornri ætt hans á Skarði,
rauða hanska á hendur sér.
Hann átti sér nú marga formælendur og eignaðist á næstu árum aðdáendur,
þegar ljcðagerð hans óx og þroskaðist. Því að það einkennilega skeði, og fremur
sjaldgæfa, að Jónas Guðlaugsson gat orðið ljóðskáld á framandi tungu. Mörg
heilsteyptustu, beztu og innilegustu kvæði hans urðu til erlendis og á dönsku eða
norsku. Þar gaf hann út á árunurn 1911-1914 kvæðabækurnar: Sange fra Nord-
havet, Viddernes Poesi og Sange fra de blaa Bjærge. Fyrstu bókina kallaði hann
á titilblaðinu íslenzk kvæði, og því fór fjarri, að hann hætti að vera Islendingur.
Yrkisefni hans voru íslenzk fyrst og fremst, og þar af leiðandi nokkuð nýstárleg
i Danmörku og Noregi á þeim tíma. Hið sérkennilega íslenzka í efni og formi
hefur átt sinn þátt í því að vekja þar athygli á kvæðunum, þó að þetta út af fyrir
sig hefði ekki verið nóg til þess að gera góð kvæði, ef hin ríka ljóðgáfa og hið
næma eyra Jónasar Guðlaugssonar fyrir rnáli og ljóðalagi hefði ekki komið til.
Danskir og norskir ritdómarar tóku tveim höndum kvæðum hans, og það hafði svo,
eins og gengur, aftur áhrif hér heima. Annars höfðu Jónasi hlotnazt lofleg um-
mæli ýmissa dómbærra manna á Islandi, áður en hann fór og eftir að Dagsbrún
kom út, t. d. sagði Þórhallur biskup í Nýju Kirkjublaði, að hann gæti trúað því, að
sá tími kæmi, - eins og Jónas sjálfur efaðist aldrei um - og kvað um djarflega og
skemmtilega, - að hann yrði talinn með íslenzkum öndvegisskáldum. í bréfum
frá Steingrími Thorsteinssyni og Hannesi Hafstein eru til frá þessum árum lof-
samleg ummæli um ljóð hans.
Sum kvæði sín orti Jónas bæði á íslenzku og dönsku. Sum viðfangsefnin voru úr
sögunum: Um Vínland, Eirík rauða og Leif heppna. íslenzkt stolt var ávallt
ofarlega í honum, eins og í Sange fra Nordhavet:
Det Folk som har mig jostret,
har baaret store Dromme -
Þar fvrir þóttist hann ekki þurfa að strika yfir gagnrýnina:
Jeg mœrker mit Folk er det samme som jor,
det bruger sin Tid til at sove.
Hann fann til útlegðar sinnar og kallaði sig - i Sange frá de blaa Bjærge - en
Flygtning uden Land. Sú bók er tileinkuð konu hans.