Andvari - 01.01.1979, Side 65

andvari
HALLÆRI OG HNEYKSLISMÁL
63
það niður hundruðum saman. Hafísinn fyllti firðina á Norður- og Austurlandi í
apríl og liggur þar enn (í byrjun júlímánaðar samkvæmt síðustu fréttum); hann
rak einnig inn á suðurfirðina á Austurlandi og er það mjög óvanalegt, svo að vorið
naumiega var byrjað í lok júní. Sökum þess að íbúana síðastliðið ár skorti bæði hey
og forða, þá hafa þeir eigi efni á að kaupa korn og mais, sem hefir verið flutt upp
til fóðurs, og þar að auki hafa samgöngur þeirra við verzlunarstaðina hindrazt af
illviðrunum. Þess vegna hefir peningur þeirra svo þúsundum skiptir fallið, sauð-
burður misheppnazt, sauða- og kúamjólk, sem er aðalfæða íslendinga, skortir, hin
vanalega haustverzlun þeirra fjársala, tólg og ull, sem þeir verða að hafa í staðinn
fyrir peninga til þess að kaupa fyrir aðfluttar nauðsynjavörur, mun algjörlega
bregðast þeim. Síðast í apríl kom ofsaveður, sem varaði í tíu daga, og sökkti í kaf
með sandroki mörgum bæjum í sveitunum kringum Heklu. Og að lyktum komu
mislingarnir: þeir gengu þar fyrir 36 árum, og munu þeir verða banvænn og
enginn smáræðis-sjúkdómur á þeirri þjóð, sem eigi er þeim vön. Þeir komu fyrst
í Reykjavík, og liggur þar nú nálega helmingur íbúanna, en margir eru dánir, og
nú eru þeir að dreifast út um landið.
(Daily News 8. ágúst, ísafold 8. september 1882).
Menn brugðust vel við áskorun Morris til samskota, og 22. september var
sjóðurinn orðinn 3.700 sterlingspunda, eða tæplega 67.000 'kr. (Það skal nefna
sem dæmi verðs krónunnar, að 1882 voru Reykvíkingar að kvarta yfir að þurfa að
borga 24 aura fyrir pundið af sauðakjöti (Skuld 10. nóvember). Rúgur kostaði
22 kr. og kaffi 60 kr. sekkurinn í Stykkishólmi (Arbók Snæfeflinga og Hnapp-
dæla, Lbs. 616 4to).) Meirihluta fjárins var varið til fóðurkaupa, og var Eiríkur
útnefndur til að fara með gjafavörurnar til Islands og sjá um úthlutun þeirra.
Hinn 5. október lagði hann af stað með 9kipinu Lylie, sem kaupmenn tveir
hö'fðu útvegað nefndinni, og þrátt fyrir margs konar erfiði og illviðri rak hann
erindi sitt af mestu samvizlkusemi. Vörurnar voru settar i land á Djúpavogi, í
Reykjavík, á Borðeyri, í Skagafirði og á Akureyri, og alls staðar var Eiríki fagnað
með þakklæti og almennri alúð.
En ekki var allt með fel'ldu. A meðan Eiríkur var að búa sig undir ferðina,
birtu bæði innlend og útlend blöð bréf og greinar, sem drógu í efa sannleika
yfirlýsinga þeirra, sem nefndin hafði gefið út. Ritstjóri Isafoldar, Eiríkur Briem,
prentaði til dæmis tvö bréf frá nafna sínum Magnússyni og þýðingu á áskor-
un Williams Morris til almennings í ísafold 8. september 1882, en 'bætti svo
við grein eftir sjálfan sig. I henni segír hann, að þeir sem beðið höfðu Eirík
um hjálp „hafa án éfa gjört meira úr þeim vandræðum, sem þar eiga sér stað,
heldur en ástæða er til. Að til dæmis nokkurs staðar á Vesturlandi sé sú hungurs-
nevð, að fólk muni eigi geta þolað venjulegan mat, er hreint eigi satt; og heldur
eigi, að fjöldamörg tún í Strandasýslu og Húnavatnssýslu séu óljábær". Hann
bendir á það, að Borgfirðingar og Dalamenn voru hættir því að biðja um
hallærislán úr viðlagasjóði og að Coghill, frægum umboðsmanni Slimons (Leith
and Iceland Shipping Companv), sé treystandi til, „að hann eins og í fyrra