Andvari - 01.01.1979, Side 76

74
RUTH CHRISTINE ELLISON
ANDVARI
Þá er þetta sumar liðið, sem var fjarskalega hart fram að fardögum, skepnufellir
mikill, því snjóbyljir voru 2 fyrstu vikurnar af sumrinu, síðan kuldar og gróður-
leysi; ís lá hér til þess fyrst í júlímánuði og fyrir norðan til 3. september. Gras-
vöxtur lítill og nýting ekki, heyskapur þó nokkur.
Austfirðingar sluppu að miklu leyti við mislingana og erfiðleikana, sem
þe'm fylgdu annars staðar, af því að frekar væg mislingasótt hafði gengið um
Austurland 1868-69 og flest ifólk var því orðið ónæmt fyrir veikinni. En nóg
var samt erfiðið, eins og séra Þorsteinn skýrir frá, og gott var í október að fá
fyrst að verzla við útlendinga, og svo gjafir frá samskotanefndinni:
5. október. Þoka, en þurrt. Seldi Englendingum 16 sauði, þar af nokkra tvævetra
(undir venjulegum kringumstæðum voru ekki seldir sauðir yngri en þrevetrir),
fyrir 18 kr. hvern, og 3 geldar ær fyrir 43 kr. Fékk ég 30 kr. fyrir markaðshald.
11. október. Er Eiríkur Magnússon frá Englandi kominn með hlaðið skip frá
Englandi af ýmsum kornvörum og peningum til fátækra manna hér á landi og
þeirra, sem misstu af skepnum sínum; til þessara 3ja syðstu hreppa sýslunnar
400 sekki af kornvörum og 2700 kr. í gulli. Fór ég út á Djúpavog að finna hann.
Að séra Þorsteinn gekk samvizkusamlega frá úthlutuninni, sést í dagbókinni
17., 18. og 23. október, en margir munu hafa fagnað gjöfunum, því snjókoma
var mjög mikil í nóvember og allar skepnur á gjöf. En þótt augljóst sé af þessum
dagbókum, að töluverð harðindi hafa verið, sanna þær ekki, að um verulegt
ha'llæri væri að ræða á Austfjörðum, kannski af því að neyðin hitnaði ekki á
prestinum sjálfum.
Astandi í kringum Húnaflóa hefir verið rækilega lýst af Bjarna Jónassyni
í bók, sem Húnvetningafélagið í Reykjavík gaf út 1953, en hún heitir Troðn-
ingar og tóftarbrot: Þættir úr Elúnavatnsþingi (Svipir og sagnir III). Helztu
'heimildir Bjarna eru ævisaga Björns Eysteinssonar, rituð að fyrirsögn sjá'lfs
hans, og ársannál! í Þjóðvina'félagsalmanökum. Llm árferðið segir Bjarni svo:
Sumarið 1882 mun vera með alverstu sumrum, sem komið hafa yfir þetta land.
Eins og fyrr segir, kom hafísinn á Húnaflóa um sumarmál og lá fyrir Norðurlandi
um hálfan fjórða mánuð. Sumarið var ekkert sumar. . . . í hverri viku snjóaði, og
enginn dagur kom hlýr (bls. 197).
Með því að kuldinn var svo mikill, var auðvitað alltaf klaki í jörðu.
Að sögn Guðmundar Arasonar á Illugastöðum var jarðklakinn svo mikill á Vatns-
nesi, að þegar orfum var stungið niður á engjum, stóðu þau á klaka, þó að þau
gengju ekki lengra niður en svo, að þau stæðu (bls. 198).
Grasið spratt því mjög seint, og sláttur hófst ekki fyrr en um mánaðamót júlí
og ágúst.
Sem dæmi urn það, hvað tún voru sums staðar illa sprottin, rná geta þess, að
sumir urðu að leggja poka á reipin, svo að hægt væri að láta töðulóna tolla í reip-
unum (Guðm. Ara.). En auk þess voru í Húnavatnssýslu, að áliti skoðunarmanna,