Andvari - 01.01.1979, Side 81

andvari
HALLÆRI OG HNEYKSLISMÁL
79
sart. 12. október seldi hann tíu sauði, líklega honum Coghill, en að mestu
leyti var slátrað til kjöts, þar sem lítil önnur matbjörg var til.
Jóni á Siglunesi og nágrönnum hans var því gjafakornið trá Englandi kær-
komið, þótt lítið væri: „sinn sekk til hvörs okkar Baldvins, 2 til Þorl. og 2 til
Guðm., annar korn“ (7. desemher). En þótt lítill væri hjargræðisstofninn, brást
kjarkur fólksins ekki, og Jón á Siglunesi ti.fði þennan sem aðra erfiðleika áf;
en það er með öllu óvíst, að allir hefðu lifað þetta af án gjafanna, bæði í pen-
ingum og vörum, sem sendar voru 'frá útlöndum haustið 1882.
Með því að ekki verður sannað, að nokkur maður hafi dáið beinlínis úr hor
1882 eða 1883, mætti auðvitað neita, eins og Guðbrandur Vigfússon og Jón A.
Hjaltalín gerðu, að um fullkomið hallæri væri að ræða. En dánartölur frá 1883
voru mun hærri en í meðalári, og liklegt má iþykja, að næringarskortur hafi að
minnsta kosti átt þátt í því, hvað fólk þoldi illa veikindi eða elli á þessu ári.
Eg tel Iþað sannað, af opinberum skýrslum og líka af ofangreindum einkaheim-
ildum, að raunveruleg harðindi og neyð hafa verið um meiri hluta landsins
1882, og því samskotin erlendis verið kærkomin og jafnvel nauðsynleg til að
hjarga íslendingum frá hungri. Mótspyrnu Jóns Hjaltalíns, Magnúss Stephen-
sens o. fl. er erfitt að skilja. Ekki gat hún verið af beinum pólitískum ástæðum,
þar eð þingmenn úr öllum flokkum, jafnt sjálfstæðismenn sem konungkjörnir,
auk ritstjóra allra blaðanna, undirrituðu bréfið, sem The Times birti 27. desem-
ber 1882, þar sem Eiríki Magnússyni var þakkað og Guðbrandur Vigfússon
víttur fyrir afstöðu sína í málinu. Því miður virðist niðurstaðan einungis sú,
að hér sé um að ræða óvild einstakra manna og þar af leiðandi kæruleysi um
hag þjóðarinnar. En fegin væri ég, ef einhver kynni að finna gilda afsökun
lyrir þessa menn, sem að öðru leyti voru vel virtir á sinni tíð.
, „ HELZTU HEIMILDIR:
1 ■ rrentaðar:
Ensk og íslenzk blöð frá 1882 og 1883.
Stefán Einarsson: Saga Eiríks Magtiússonar. 1933.
Þorvaldur Thoroddsen: FerSabók 1. bindi. Önnur útgáfa 1958.
Merkir íslendingar 1. bindi. Þorkell Jóhannesson bjó til prentunar. 1947.
Saga íslendinga 9. bindi: 1871-1903. Fyrri hluti: Þjóðmál-Atvinnuvegir. Samið hefir Magnús
Jónsson, Dr. Theol. 1957.
Troðningar og tófuirbrot: Þættir úr Húnavatnsþingi (Svipir og sagnir III). Húnvetninga-
félagið í Reykjavík gaf út. 1953.
Óprentaðar:
Annáll Daníels Jónssonar á Fróðastöðum 1801-1886. Landsbókasafn 881 4to.
Árbók Snæfellinga og Hnappdæla 1850—1885. Samið hefur Ámi Halldor Hannesson.
Lbs. 616 4to.
Almanök með minnisgreinum Árna Thorlacius. Lbs. 654 8vo.
Dagbækur séra Þorsteins Þórarinssonar i Heydölum. Lbs. 2965 4to.
Dagbækur séra Davíðs Guðmundssonar. Lbs. 925-6 8vo.
Dagbækur Jóns Jónssonar í Siglunesi. Lbs. 1581-2 8vo.
Sendibréf frá Eiríki Magnússyni til Steingríms rektors Thorsteinssonar. Lbs. 1706 4to.
Bréf Eiríks Magnússonar til Sigríðar konu hans. Lbs. 2179 4to.
Bréf til Guðbrands Vigfússonar. Bodleian MS Icelandic d. 1.