Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2003, Blaðsíða 96

Andvari - 01.01.2003, Blaðsíða 96
94 ÞÓRIR ÓSKARSSON ANDVARI ast á annan veg en lesendur boðsbréfsins gátu vænst og allt í þá átt að marka Fjölni ótvíræða sérstöðu í íslenskri bókmenntasögu 19. aldar sem gagnrýnu, þjóðernislegu og þjóðfélagslegu riti með fjölmörgum metnaðarfullum og rót- tækum nýjungum í fagurfræði og skáldskap. Ólíkt því sem boðsbréfið gaf til kynna tók Fjölnir ekki nema að litlu leyti upp þann efnis- og hugmyndaþráð sem upplýsingarmenn höfðu spunnið í tímaritum sínum heldur varð miklu fremur málgagn ýmissa viðhorfa sem oft hafa verið talin andstæð upplýsing- arstefnunni. „Fjölnir kom fram á sjónarsviðið undir gunnfána rómantísku stefnunnar“, skrifar Aðalgeir Kristjánsson í nýlegu riti um ævi og örlög íslendinga í Höfn og er ekki einn um þá skoðun.9 Óhætt er að segja að Fjölnir hafi strax vakið athygli, bæði fyrir efni sitt og ytra útlit sem hvort tveggja má taka sem vísbendingu um fagurfræðileg sjónarmið útgefenda. Ritið komst að vísu aldrei í hálfkvisti við þau erlendu tímarit 19. aldar sem lögðu mesta rækt við fagrar leturgerðir og myndskreyt- ingar en hér á landi sætti yfirbragð fyrsta árgangsins engu að síður nokkrum tíðindum og urðu meira að segja þeir sem gagnrýndu efni hans hvað ótæpi- legast að viðurkenna að bókin væri prýðilega af hendi reidd: „það má með öllum sanni um hana segja, að hún sé snotrast búin og fríðust flestra, eður allra okkar bóka“, skrifaði ritdómari Sunnanpóstsins, Eiríkur Sverrisson sýslumaður, sem að öðru leyti fann að flestu því sem bókin hafði að geyma.10 Ekki aðeins var kápan prýdd koparstungum, - fyrirsögnin var römmuð inn með rósaflúri og á bakhlið var lítil mynd af býkúpu í blómagarði -, heldur var pappírinn líka vandaður og letrið stórt og vel valið. Þá voru spássíur venju fremur breiðar, langt á milli lína, kaflafyrirsagnir skýrar og yfirleitt hófst hvert verk, ritgerð, saga eða ljóð, á nýrri síðu. Það loftaði því vel um textann og jafnvel fullvel að dómi Tómasar Sæmundssonar. í löngu og greinargóðu bréfi til Jónasar Hallgrímssonar frá 6. september 1835 viðurkenndi hann reyndar að útlit tímaritsins væri „smekkfult út af fyrir sig“ (147). Hitt væri engu að síður ljóst að útlitið svar- aði ekki upphaflegum tilgangi ritsins: að vera söluvænlegt með því að bjóða kaupendum mikið lesefni fyrir lítið fé. Ekki væri hægt að ætlast til þess að fátækur íslenskur almenningur borgaði með glöðu geði fyrir þann lúxus sem stórþjóðir eins og Frakkar og Englendingar notuðu aðeins við sérstök við- hafnarverk. Hann væri á höttunum eftir bók en ekki pappír (145). A þessi sjónarmið Tómasar féllust samritstjórar hans og það möglunarlaust eftir því sem best verður séð. í seinni árgöngum Fjölnis voru blaðsíður að minnsta kosti mun þéttari en í hinum fyrsta, spássíur minni og letur smærra og línur þar af leiðandi bæði lengri og fleiri. Allt þetta var líkara því sem almennt hafði tíðkast í íslenskum tímaritum. Hafi ytra útlit fyrsta árgangs Fjölnis borið með sér nýjar og framandi hug- myndir um fegurð og smekkvísi birtist þessi afstaða ekki síður í sjálfum text-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.