Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2003, Blaðsíða 135

Andvari - 01.01.2003, Blaðsíða 135
ANDVARI HINN NÝI „GAMLI" KVEÐSKAPUR 133 það móður minni“; en það er óeiginlegt síðmiðaldaþulum. Það gerist ekki mikið í þess háttar ljóðum; megintilgangurinn með slíku ávarpi er einmitt að tjá tilfinningar ljóðmælanda, en tilvera hans er greinileg í þululjóðum, hvort sem mælt er í fyrstu eða þriðju persónu.55 Jafnframt er frásögnin hlutlæg og tilfinningarík, ólíkt því sem er að finna í þulum síðmiðalda. Hvað meginhug- mynd varðar, lýsa flest nýrómantísk þululjóð „árekstri tveggja heima, draum- heims og raunheims, og einatt þeim sársauka sem af honum leiðir“,56 eins og sagt er um þululjóð Theodoru. Slíkur árekstur er eitt megineinkenna nýróm- antíkur en næstum því óþekktur í flestum síðmiðaldaþulum. Einn meginmunur á síðmiðaldaþulum og þululjóðum 20. aldar er því sá að nýrómantísk þululjóð eru fyrst og fremst persónuleg tjáning í formi sem stendur nær iniðleitnu Ijóði, þ. e. „hrein lýrík“,57 en þulur síðmiðalda eru það ekki. Nokkur einkenni „hins epíska" er hægt að finna í þululjóðum, einkum þeim sem geyma frásagnir fremur en lýrísk ávörp, en sjaldnar einkenni díd- aktíkur58 og næstum aldrei dramatíkur. Þulur síðmiðalda (sem eru blanda allra fjögurra bókmenntategunda) og lýrísk þululjóð 20. aldar eru þannig gjörólík í eðli sínu eins og byggingu. Það er að vísu satt að Hulda (og síðar Theodora) stóð með þululjóðum sínum í fararbroddi þeirrar viðleitni ungra skálda að brjóta upp margorða og rökrétta hugsun kveðskapar 19. aldar.59 Athugun á byggingu og eðli þulu- ljóða Huldu og síðmiðaldaþulna, sem Hulda notaði aftur sem yfirskin, leiðir aftur á móti að þeirri niðurstöðu að Hulda hafi miklu fremur notfært sér í þessari baráttu ímynd þulna síðmiðalda í augum samtíðarmanna sinna en raunveruleg einkenni síðmiðaldaþulna. Þessi mynd var, fyrir sitt leyti, í mörgu mótuð af hugmyndum sem voru uppi á (ný)rómantísku tímabili, þegar „gömlu þulumar“, þjóðararfur íslendinga, voru fyrst skráðar af viti og svo gefnar út. Meðal guðfeðra þessara hugmynda voru aftur á móti (ný)róman- tísk skáld, sem sjálfum var meira í mun rækt við þjóðleg verðmæti og „milda formbyltingu“ en hlutlæg athugun á síðmiðaldaþulum. Vísanir í þululjóðum Lítum enn einu sinni á þær skoðanir sem birtast í upphafi þessarar ritgerðar, einkum orð Theodoru: „[Hulda] tekur gömlu þulumar, molar úr þeim kjam- yrðin og vefur um þau hugljúfan og léttan hjúp, þannig að vér heillumst af...“ Það er einmitt þetta sem Theodoru finnst svo áhrifaríkt, hrífandi og ekki síst þjóðlegt. Theodora er væntanlega sú fyrsta sem tekur eftir því að sum þululjóð 20. aldar byggjast á vísunum í þjóðkveðskap miðalda, en önnur tengjast honum lítillega eða alls ekki. Þessi skipting gildir út 20. öld,60 þótt mörkin séu ekki alltaf skýr. En eru raunveruleg sterk tengsl milli þulna síð-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.