Andvari - 01.01.2003, Blaðsíða 146

144
YELENA YERSHOVA
ANDVARI
„ekta“ þulur eru framandi þulu'jóðum, sem eru í eðli sínu nýrómantísk
kvæði, þar sem skáldkonumar reyndu að vera þjóðlegar en náðu að mínu
mati ekki anda þjóðþulna síðmiðalda. Bókmenntaheimur þululjóðanna er
gjörólíkur heimi sem birtist okkur í þulum síðmiðalda, og bendir það í sömu
átt. Loks tilheyra þululjóð kvennamenningu í mun meiri mæli en síðmiðalda-
þulur.
Hins vegar notfærðu skáldkonur í byrjun 20. aldar sér ímynd íslensku
„gömlu þulnanna" í hugmyndaheimi samtímans til að ryðja sér til rúms á
skáldabekk, losna undan fjötrum hefðbundinnar ljóðagerðar 19. aldar og
leiða inn í íslenskan kveðskap þær nýrómantísku nýjungar sem þegar komu
fram í evrópskri ljóðagerð, ekki síst notkun vísana í stórauknum mæli.
Myndin var reyndar nokkuð langt frá því sem þulur síðmiðalda voru í raun
og veru, enda byggðist hún að mörgu leyti á útgáfu Ólafs Davíðssonar, en
hann fór eftir of víðri skilgreiningu á þulum. Allt tókst samt skáldkonunum
ágætlega, enda var tíðarandinn með þeim í spilinu: þjóðemishyggjan, sjálf-
stæðis- og kvenréttindabaráttan í fullum gangi; en þulur tilheyrðu að
almennu áliti einmitt séríslenskri og fomri (kvenna)hefð. En þrátt fyrir
auglýstan vilja til að endurlifga „gömlu þulumar“ var í ljóðum skáld-
kvennanna meira af nýrómantískum en þjóðlegum anda. Úr eldri grein þjóð-
kveðskapar varð ný og frjósöm bókmenntagrein - sem má þó varla bera
þulunafn með réttu.
HEIMILDASKRÁ
Ármann [Einar Benediktsson]. Til Huldu. Ingólfur, 3.04.1904.
Ármann Jakobsson. í heimana nýja: skáldkona skapar sér veröld. Andvari, 1997 (122. árg.; nýr
flokkur XXXIX). Bls. 109-127.
Beckson, K., Ganz, A. Literary terms. New York, 1975.
Carleton, Peter. Tradition and innovation in twentieth century Icelandic poetry. University
Microfilms - University of Califomia, 1974.
Den norsk-islandske skjaldedigtning. Bd. B I. Útg. Finnur Jónsson. Kpbenhavn, 1912.
Fagrar heyrði eg raddirnar: þjóðkvœði og stef. Útg. Einar Ól. Sveinsson. Rvk, 1942.
G[uðmundur] F[innbogason]. Ritfregn: Ólöf Sigurðardóttir: Nokkur smákvæði. [...] Skírnir,
1914. Bls. 99-102.
Guðni Elísson. Líf er að vaka en ekki að dreyma. Hulda og hin nýrómantíska skáldímynd.
Skirnir, vor 1987 (161. árg.). Bls. 59-87.
Guðrún Auðunsdóttir. / föðurgarði fyrrum: þulur. Akureyri, 1956.
Guðrún Bjartmarsdóttir, Ragnhildur Richter. Inngangur. í: Hulda. Ljóð og laust mál: úrval.
Ritstj. Guðrún Bjartmarsdóttir. Rvk, 1990. Bls. 9-98.
Guðrún Jóhannsdóttir. Hitt og þetta: Ijóð, sögur og þulur til lesturs fyrir hörn. Rvk, 1945.
Guðrún Jóhannsdóttir. Tíit þulur. Rvk, 1943.
Halvorsen, E.F. Þulur. Kulturhistorisk Leksikon for Nordisk Middelalder. Bd. 20. Ritstj. Jakob
Benediktsson, Magnús Már Lárusson. 2. opl. Kpbenhavn, 1982.