Andvari - 01.01.1882, Page 8

4
Ura
með málmgljáa og leggur upp af þeim gufu mjög eitr-
aða og fjólubláa, þaðan er nafnið komið (*’cu'<v = fjólu-
blár). Síðan bafa efnafræðingar fundið joð í mörgum
öðrum hlutum í náttúrunni. fað er t. d. í sjó sam-
einað kalki (að menn halda joðsúrt kalk), en mjög lítið
að tiltölu, sumir segja eitt pund í hverjum 370,000
pundum af sjó, aðrir í 30 miljónum. faðan fá sædýr
og sæjurtir (þangið) joð það, er í þeim er, svo sem t. d.
þorskar (joð í iifrinni), krabbar, ostrur, sveppar o. s. fr.
Courtois og fleiri efnafræðingar reyndu að koma á
fót verksmiðjum til þess að vinna joð úr þangi, en þær
tilraunir urðu endasleppar framan af, mest fyrir þá sök,
að menn kunnu ekki að hagnýta sjer hið nýja frum-
efni, þekktu ekki alla kosti þess. En þetta lagaðist,
þegar menn komust upp á að hafa joðið til lyfja, til
Ijósmyndagerðar og í ýmsa liti; þá fóru verksmiðjurnar
að þrífast. Eptir 1840 fóru Skotar aðreisa verksmiðjur
sínar í Glasgow. £>á fór þangbrennslan að verða
arðmeiri aptur, cn aldrei hefur þó þangaskan komizt í
jafnhátt verð og hún var í um aldamótin. Nú eru
taldar 12 verksmiðjur á Englandi og jafnmargar í
Frakklandi, þar sem unnið er joð úr þangi. Samt sem
áður hefur atvinna þessi gengið heldur skrykkjótt lengst
af vegna þess hvað verðið á joðinu hefur verið hvikult,
stundum komizt mjcg hátt og aptur lækkað mjög stundum
og hefur verðmunurinn lent á sjálfum verksmiðjunum,
því að verðið á öskunni hefur hvergi nærri breyzt að
sama skapi.
Skýrslan, sern hjer kemur, sýnir þessar verðbreyt-
ingar árin 1842—1875. pað er verðið á ensku pundi
af joði, sem þar er tilgreint; enslct pund er nærri Vio
minna, en danskt. Taflan sýnir líka, í miðdálkinum,
hvað mikið fór í Glasgowverksmiðjurnar af þangösku
þessi ár, talið í smálestum. Smálestin er 2032 puud
dönsk.