Andvari - 01.01.1882, Blaðsíða 27

og ljósið.
23
geypilega mikil, líkt og þokustjörnur 'þær, sem sum-
staðar sjást á himninum. Jpessi þoka varð að þoku-
hnetti, því allir lilutir í lausu lopti, sem eru í jafnvægi
af því engin eða lítil áhrif verka á þá utan að, dragast
saman í kúluform. Kúlan snerist um möndul sinn, en
en af því hún var nokkuð lin og festulítil, varð hún
flöt við bæði heimskautin, en kúpuvaxin og fyrirferðar-
meiri um miðjuna. í kúlu sem snýst um möndul sinn
reyna allir smáhlutar sökum miðflóttaaflsins að fjar-
lægjast ásinn sem mest; miðtióttaaflið er því t. d. mest
hér á jörðunni undir miðjarðarlínunni, en minnst á
heimskautunum; miflóttaaflið verkar eins og áður hefir
verið sagt á móti þyngdarlögmálinu og því eru hlutir
nokkru léttari á miðri jörðunni en nær heimskautunum.
þ>essi áhrif miðflóttaaflsins má liæglega sjá með því
að láta lina leirluilu eða hola kúlu úr eintómum svigum
snúast í hring. Til þess að sýna hvernig þyngdin
minnkar eptir því sem nær dregur miðjarðarlínunni,
skoða menn helzt «pendúl»-hreyfingar*) hér og hvar á
jörðunni, því pendúlhreyfingarnar verða því seinni sem
aðdráttaraíl jarðarinnar er minna. J>essi gufukúla, sem
var svo flöt við heimskautin, fór smátt og smátt að
dragasb saman af hitalátinu út í hið kalda rúm, en við það
jókst snúningshraðinn eins og attlræðin skýrir frá; þá er
miðflóttaallið orðið meira, svo hinir ytri hlutar hnattar-
ins um miðjuua fara harðara en hið innra, svo að löng
gufubönd eða þokuhringir losna frá og snúast lausir
kringum miðpartinn, eins og lausir hringar enn snúast
kringum jarðstjörnuna Satúrnus. Hringar þessir fóru
síðan í sundur, drógust saman í kúlur, sem auk sinnar
fyrri ferðar kringum miðdepil kerfisins líka snúast uin
sinn eigin ás; þetta voru jarðstjörnurnar; úr hringum
utan um þær mynduðust aptur tunglin. Ef menn hafa
þessa hugmynd um myndun jarðstjarnanna, verður eðli
*) Pendúl = dingull á stundaklukku.