Andvari - 01.01.1882, Page 36

32
Sólin
beransarnir» voru, en með rannsóknum hefir þó tekizt
að þekkja þá betur en margt annað. 18. ágúst 1868
varð almyrkvi á sólu, sem sást á 25 mílna breiðu belti
í Afríku, Suður-Arabíu, Indlandi og eyjunum í Kyrra-
hafinu. £á voru gerðir út þangað vísindamenn frá
Frakklandi, Englandi, og fýzkalandi til að skoða «pro-
túberansana». þ>á sást, það, að í þeim voru fáeinar
mislitar línur í dimmu bandi, og af því sást að í þoim
var vatnsefni í gufuformi. ]?á gjörði Janssen frá
Frakklandi, sem sendur var til Indlands, þá uppgötvun,
að skoða máþessar misjöfnur eins ánmyrkva, og Lock-
yer stjörnufræðingur í London fann það og hérumbil
um sama leyti. Sé í «spektróskópi» horft á miðja sóiina
sést vanalegt sólarband; en sé rifan, er Jjósið fellur um(
látin vera mjög lítil og hún látin nema við sólröndina,
þá breytist Ijósbandið, ef «protúberans» er þar fyrir, og
í því sjást gufurákirnar, sem áður er getið. fannig
má með nákvæmni daglega fylgja öllum þeim breyting-
um, sem verða á yfirborði sólarinnar. Vatnsefnið (hy-
drogenium) er léttast allra frumefna og því er það eðli-
legt að það sé yzt í sólunni. Menn hafa fundið að utan
um alla sólina er nokkurs konar lopthvolf af vatnsefni
yfir 1000 mílur á þykkt. Nú atbuga menn daglega
allar breytingar í þessu lopthvolfi og gefa út veður-
bækur (ef svo má kalla) um allar breytingar þar á ári
hverju. Á sólúnni er allt á ferð og liugi, og meiri
hreyfingar og byltingar, en vér getum gort oss í hugar-
lund. Úr þessu logandi loptliafi þeytast á allar hliðar
ógurlegir logar og eldsúlur falla og rísa eins ogbylgjur
á sæ. Efnin slítast hvert frá öðru af hitanum og leita
að jafnvægi, fellibylir og stormvindar þjóta með ótrú-
legum hraða fram og aptur, rífa með sér gufumekki
margfált stærri en öll jörðin er, og kasta þeim upp og
niður í sífellu með svo mildum hvini og hvellum, að
mannlegt eyra hefir aldrei heyrt því um líkt. Og allan