Andvari - 01.01.1882, Page 47

og ljósið.
43
lialdið lífi og lieilsu. Líkamskiti lijá keilbrigðutn manni
er um 37 0 C. Að mæla allan þann kita, sem myndast
í líkama mannsins ermjög örðugt, þó kefir Helmkoltz
og aðrir getað fundið, að fullorðinn maður framleiðir
2,200,000 kitaeiningar að meðaltali á 24 klukkustundum;
með þeim kita mætti gera 44 pund vatns sjóðandi keit
(100° C.) þessi kiti eyðist á ýmsan kátt, sumt fer út
um kúðina við kólnun, sumt er notað til ýmsra verka
í líkamanum o. s. frv. Öll störf mannlegs líkama út á
við og inn á við koma beinlínis eða óbeinlínis af hit-
anurn. Vér höfum áður séð, að <'mekaniskt» afi, þrýst-
ing eða því um líkt, myndar hita og að hiti liefir í sór
mátt til að vinna visst verk. Fæðan, sem vér eturn, tekur
ýmsum kemiskum breytingum við meltinguna, efnin
klaðast upp þar sem þeirra er þörf og fylla þau skörð,
sem orðið hafa, en við öndunina og aliar þessar efna-
breytingar kemur fram kiti, sem aptur vinnur ýms störf.
Öil líkamleg vinna er fólgin í vöðvakrapti eða með
öðrum orðum í því að vöðvar dragast saman. í mann-
legum líkama eru tvennskonar taugar, tilfinningartaugar
(sensitivar nervar) og hreyfingataugar (motoriskar nervar).';
ef vér stíngum oss í fingur á nái, þá snertir nálarodd-
urinn einkverja af kinum ótölulegu smáu tilfinnningar-
taugum, hreyfingin berst til heilans, vér skynjumsárs-
aukann og jafnskjótt kemur titring frá heilanum á
hreyfingartaug; kreyfingartaugarnar enda í vöðva, vöðvinn
dregst saman og fingurinn kippist til baka. þó þetta
virðist verða fjarska fljótt, kafa menn þó mælt þann tíma,
sem þarf til þess að bera tilfinninguna eptir taugunum
til heilans og frá honum, kreyfingin er kérumbil 108
fet á sekúndu, og er það mjög kæg hreyfing í saman-
burði við margar aðrar hreyfingar í náttúrunni. Vér
sjáum það dagsdaglega, að ákrif kinnar ytri náttúru
veiða að verka vissan tíma á skilningarvit vor og enda
tauganna til þess vér skynjum þau; ef einkverjum lilut