Andvari - 01.01.1882, Side 65

jarðskjálfta.
61
þar einhver landshluti á hreyfingu á hverjum degi
Bærinn Lima hefir tíu sinnum hrunið til grunna.
J>að er eigi sjaldgæft að dýnldr heyrast neðan jarðar
við jarðskjálfta. Dýnkirnir eru ýmislegir, stundum eins
og drynjandi fallbyssuhvellir, stundum eins og skrölt
eða hringl, stundum brak og brestir; slíkt verður opt
við eldgos og heyrist langt frá eldfjöllunum, jafnvel þó
engin hreyfing finnist. Við Kötlugosið 1860 heyrðust
dýnkir um Borgarfjörð og allt Suðurland. 1845 þegar
Hekla gaus, heyrðust dýnkirnir og fannst til jarðskjálfta
norður í Grímsey. 1812 þegar eldfjallið St. Vincent
gaus, heyrðust dunur og dýnkir á Orinoeosléttunni 160
mílum sunnar. Brak og brestir neðan jarðar heyrast
stundum, þó hvorki sé gos né jarðskjálfti nálægt. í
Guanaxuato í Mexico heyrðust um miðnætti 9. janúar
1784 ógurlegt skrölt og dýnkir neðan jarðar og hélzt
það í heilan mánuð. Menn fiúðu hópum saman úr
borginni, héldu helgigöngur og í kirkjunum var beðið
til guðs að afstýra þessum ófögnuði. þ>eir fáu sem
eptir urðu í borginni, voru nær dauða af sulti, því enginn
þorði að koma þangað með matvæli, og þegar íbúar
sneru aptur inn í borgina, áttu þeir fullt í fangi með að
ná henni úr höndum ræningja, því þar hafði sezt að
mesti óaldalýður til rána og stulda, því borgin er rík af
því stórar silfurnámur eru þar í nánd.
J>að er eigi sjaldgæft að fljót þorna upp við jarð-
skjálfta og breyta farvegi sínum, af því ýmsar sprungur
koma í jarðveginn sem breyta vatnsrennslinu. Sprungur
koma helzt þar sem jarðvegur er laus í sér, fram með
fljótsbökkum, í fjallalilíðum o. s. frv. Upp úr sprung-
unum koma opt um leið og þær myndast rykský, sandur,
vatn eða leir. Við jarðskjálftann í Riobamba 4. febrúar
1797 ullu úr glufum stórir leirstraumar, sem lilóðust í
strýtur, runnu nokkuð til hliðanna og huldu hús og
akra. Stundum hafa menn þókzt sjá loga og reyk koma