Andvari - 01.01.1882, Side 84
80
Um
skolað jarðveginn burt undan stórum landspildum, sem
þá falla niður og hrista landið. Helzt koma slíkir jarð-
skjálftar þar, sem jarðlögin eru svo löguð, að þau bæglega
geta eyðzt af vatni, þar sem t. d. í þeim er kalk eða
krít. Menn hafa tekið eptir því í Danmörku.að þá sjaldan
sem jarðskjálftar koma þar, þá koma þeir ávallt að eins
í þeim héruðum þar sem jarðvegurinn er mestmegnis
kalk og krít. Smáir vatnsdropar síga gegnum jarð-
veginn, því þar fer svo að segja allt vatn í gegn, hver
vatnsdropi færir mcð sjer lítið steindust, við það mynd-
ast smátt og smátt ýmislega lagaðar holur og hellar ,en
þegar þeir eru orðnir stórir, sígur yfirborðið niður. Eins
er i Kárnthen og Krain í Austurríki, því þar er jarð-
myndunin lík. J>ess konar jarðskjálftar eru vanalega
linir og ná eigi yfir mikið svið.
3. Af misjöfnum þrýstingi og þunga jarðlaganna,
sem fyrr var getið. Annaðhvort mynda þau nýjar
glufur í jarðskorpunni, eða fylgja gömlum sprungum.
Optast mun það þó vera, að fleira en eitt af þessu
kemur jarðskjálftum til leiðar, ef t. d. jarðlögin breyta
innbyrðis stöðu sinni, myndast sprungur eða gamlar
glufur gliðna í sundur; við þetta verður hægra fyrir eld-
kraptana undir jarðarskorpunni að brjótast upp, vatn
og sjór síast niður um glufurnar, verða að gufu þegar
þau koma við glóandi eimyrjuna, spenna síðan hraun-
leðju upp um sprungurnar og hrista landið í kring
um eldQalIið.
Snemma hafa menn farið að taka eptir jarðskjálftum
og reynt að gjöra sjer í hugarlund hvernig á þeim stæði.
Hafa menn um það opt haft mjög misjafnar skoðanir,
og undarlegar, einkum framan af, áður en menn fóru
að veita náttúruviðburðunum nákvæma eptirtekt, og
bera saman öll áhrif þeirra. fað gæti því ef til vill
einhverjum þótt gaman, að heyra hvað menn á ýmsum
öldum hafa hugsað og ritað um þá, þó það í sjálfu sér