Andvari - 01.01.1882, Side 130

126
Um landbúnað
að í kornlöndunum stafaði manndauði í fyrrum daga af
kornbresti.
Merkustu og beztu menn landsins hafa sjeð þetta
og hafa jafnan eptir föngum reynt að vinna að fram-
förum landsins, en þeir hafa sjaldnast haft verklega
þekkingu og búfræðislega menntun, og hafa því ekki að
neinum mun getað reist landbúnaðinn við.
Hannes biskup Finnsson hefur ritað um «Mann-
fækkun af hallærum á íslandi», og talar hann um or-
sakirnar er valda, og jafnframt lætur hann í ljós skoðun
sína um það, er mest og bezt haldi við lífi og velmegun
manna á íslandi. Hann ritar á þáleið: «Mestur mann-
fellir verður við sjávarsíðu í hallærum, þarnæst í þeim
sveitum, sem mikinn part lifa á sauðfje, og ætla upp á
útigang, en minnstur þar sem kjarngott fdður tit naut-
penings fellur», í sama riti fer hann litlu síðar þeim orð-
um um hið sama efni: «Opt hefur verið bærilegur eða
gdður fiskiafli, og þó liallæri með manndauða. Aldrei
manndauði af hallæri með bærilegum heyskap og hans
góðri nýtingu» *).
í þessum ummælum er í stuttu máli falin sú
reynsla, er menn hafa aflað sjer frá því er landið byggð-
ist, hún kennir manni hvað valdi mannfelli á Islandi,
en um leið kennir hún manni hvernig forðast megi
slík dkjör framvegis, og kennslan er fólgin í því, að
aðalatriðið sje grasræklin, sem er og verður undirstaða
allraannara framfara. f»að tjáir ekki að gjöra sjer gdðar
vonir um kornekrur og skóga, það sem er fyrst fyrir
hendi verður mönnum hollast og það er að gjöra með
ráðum og dáðum heyafiann sem mestan og beztan að
vöxtum og gæðum, og jafnframt bæta húsdýrin að því
er verða má.
*) Kit þess konúnglega íslenzka Lœrdómslistafjelags. XIV.
bindi fyrir árið 1793. BIs. 212 og 215.