Andvari - 01.01.1882, Síða 161
og lánfæri.
157
hvort með eðr án borgandmanna, svo sem skozku bank-
arnir gjöra.
5. Taka fé eðr spariskildínga manna og sjóða til
geymslu líkt og sparisjóðir gjöra, um tiltekinn tíma
eðr ótiltekinn, það er, skila þeim nær sem krafizt verðr,
og greiða fúlgumönnum vöxtu af, rneiri eðr minni, svo
sem skozku bankarnir gera, eðr greiða enga vöxtu, en
takast. á hendr endrgjaldslaust að greiða skuldir og önnur
gjöld fyrir hönd fúlgumanna. Sé fúlga frestlaus, heitir
hún lausafúlga; sé hún sett í reikníng til frestlausrar
ráðstöfunar, heitir sá reikníngr hlaupareikníngr.
þ>essar eru nú hinar helztu starfgreinar bankanna.
J>eir veita lán og þiggja. J>eir eru samkomustaðr Ján-
bóna og lánboða. J>eir ávaxta hvern sldldíng er eigandinn
vill eðr getr eigi sjálfr notað, með því að þeir færa þá
í hendr þeim mönnum er fé vantar til framkvæmdar fyrir-
tækjum sínum. Bankar eru því Jánabúðir og bankstjór-
inn er lánakaupmaðr, og peníngar, skuldbréf og seðlar
eru vörur hans. Nú vitum vér að aðaltilgangr eðr aðal-
staríi sérhverrar kaupmensku í sinni grein er sá, að
hafa skifti á þeim varníngi er viðsldftamenn vilja af
hendi láta og kaupmaðr vill kaupa, og þeim varníngi er
þeir fá vilja 1 kaupskapargrein sjálfs hans. Vér vitum
og hverr er vanalegr kaupeyrir eðr varníngr kaupmanna
vorra, svo sá er þeir selja oss sem og hinn er þeir af
oss kaupa vilja. Og nú sem vér sjáum að varníngr
banka er almennr gjaldeyrir, það er: peníngar og for-
tjáendr penínga, svo í kaupum sem sölum, þá hljótum
vér að segja, að bankar sé eiginlega peníngabúð, bank-
stjóri penmgakaupmaðr og starfi hans só peránga-
verdun. Ef vór nú spyrja viljum sjálfa oss: er oss
þörf á banlra, er banki gagnlegr fyrir landsmenn? þá
felast í spurníng þessari aðrar spurníngar, svo sem:
Eru þeir menn til hjá oss, er mundu græða meira og
láta menn starfa meira, ef þá brysti eigi peníngar?