Andvari - 01.01.1882, Síða 169

og lánfœri.
165
verkfæri. Síðan segir hann: «Ef landsmenn bera það
traust til efnahags, ráðvendni og hygni bankstjóra, að
þeir treysti því að hann muni jafnan færr um að greiða
þegar í stað verð allra þeirra seðla, er honum kunna
færðir verða til lausnar, þá hafa seðlarnir sama gangverð
hjá þeim, sem gull- og silfrpeníngar, af því menn treysta
því að þeir fái penínga fyrir seðlana hverja stund er
þeir svo vilja. Bankstjóri lánar nú kunníngjum sínum,
látum oss sjá, 100,000 kr.*) í seðlum. Með því nú að
seðlarnir vinna þeim alt hið sama gagn sem peníngar
gera, greiða skuldunautar bankstjóra jafnháa vöxtu sem
af peníngum væri. Að vísu koma jafnan nokkrir seðl-
anna affr til lausnar í bankann, en hinir verða eftir
og ganga um í viðskiftum manna árum saman. Ætla
má, að vanalega muni nægja 20,000 kr. í gulli og silfri
til seðlalausnar, þótt 100,000 kr. í seðlum sé úti. Á
þenna hátt vinna einar 20,000 kr. í peníngum öll hin
sömu störf sem 100,000 kr. í peníngum hefði annars
þurft til af að hafa, með því að jafnmikil viðskifti verða
og jafnmiklum verðr kaupum keypt með þessurn 100,000
kr. í seðlum sem með 100,000 kr. í peníngum. Með
þessu móti verða 80,000 kr. í gulli og silfri sparaðir í
gaugeyri manua á milli, og væri fleiri bankar í landinu
og allir þeir fæii eins að, þá mætti komast af með einn
fimta af öllum þeim peníngum í gulli og silfri er ella
hefði við þurft. Setjum nú, að ein miljón króna sé
nægilegr gangeyrir i einu landi. Gjörum enn fremr, að
bankar í því landi léti út eina miljón í seðlum, en héldi
eftir hjá sér 200,000 kr. í gulli og silfri, og yrði þá
1,800,000 kr. í seðlum og peníngum á gangi í landinu.
Gerum nú enn að viðskifli manna sé jafnmikil sem áðr
(en það yrði nú reyndar eigi, því lánstraustið eykr vinn-
*) Pund sterl. legg eg út króna, því það raskar eigi mál-
staðnum.