Andvari - 01.01.1882, Blaðsíða 170

166
TJm lánstraust
una, og aukin vinna eykr varnínginn, og aukinn varníng-
rinn eykr viðskiftin), hlýti því að koma offlóð af 800,000
kr. í árstraum gangeyris. En nú eru seðlar eigi gjald-
gengir fyrir utan viðskiftabaug landsbankans, en hann
má kalla jafnstóran landinu sjálfu; en gull og silf'r er
gjaidgengt hvarvetna. Landsmenn láta nú eigi þenna
800,000 kr. ofvöxt liggja iðjulausan, hljóta því 800,000
kr. í gulli og silfri að ganga út úr landinu. En þótt
nú svona mikið fé fari út úr landinu, megum vér engan
veginn ímynda oss að það fari fyrir enga fjármuni aðra.
Nei, eigendr penínganna munu kaupa sér fyrir þá útlendan
kaupeyri, annaðhvort þarfan kaupeyri, er þá verðr að at-
vinnustofni í landinu, svo sem verkefni og verktól eðr
góð áhöld (t. d. skip, veiðarfæri), eðr óþarfan. kaupeyri,
svo sem vín, dýra vindla og það annað er iðjulausum
landeyðum er girnilegt. Ef þetta hið síðara yrði ofaná,
yrði afieiðíngin gagnslaust óhóf og eyðslusemi og því
tjónið einbert. En verði hið fyrra sigrsælla, þá verðr
afleiðingin bæði meiri vinna og arðsamari vinna í landinu
en áðr var, fyrir því að verkefnið verðr meira og verk-
færin betri handa iðjusömum höndum manna, svo og
verðr forði eðr birgðir (provisions) þær meiri, er þær
hinar vinnandi höndr fá og vilja fá í kaup sitt og fæði,
En hvort af þessu tvennu er nú líklegra? þessari
spurníng svarar Ad. Smith með ítarlegri rannsókn
málsins og óbifandi röksemdum; en aðalefnið ætla og sé
þetta. Fyrst er að athuga og svara því, hverir menn
láti peníngana út úr landinu, og það verða nú sjálfssagt
þeir einir er eiga þá eðr er trúað fyrir peníngum af
þeim er eiga þá. far næst er að virða fyrir sér hvers
háttar þeir menn sé, er penínga eiga eðr trúað er fyrir
peníngum annara. Sé nú þessir peníngamenn laudsins
óráðsmennirnir, iðjufeysíngjarnir, óhófsseggirnir í landinu,
þá fara peníngarnir fyrir glys eitt og munuð; en þeir
hefði þá farið það hvort er var. En sé nú penínga-