Uppeldi og menntun - 01.01.1997, Blaðsíða 18
„AF ÞVÍ LÆRA BÖRNIN MÁLIÐ"
sjálfstætt táknkerfi og þróuðu læsi. Starfsemin virtist byggja á líkri hugmyndafræði
þó að hún væri ekki framkvæmd á sama hátt í skólunum. Sem dæmi um starf-
semina má nefna: þemavinnu, val, skólastund og hópastarf. í báðum leikskólum
var að auki lögð áhersla á ýmislegt af menningarlegum toga þar sem börnin voru
þátttakendur. Börnin áttu þess kost að velja sjálf á milli nokkurra atriða í vali (mála,
skapa í höndum, fara í hlutverkaleik, hreyfa sig, spila, pússla, byggja úr kubbum
o.fl.). Börnin voru yfirleitt sex til tíu saman með einum fullorðnum. Hverju atriði
sem var í boði var ætlað að efla ákveðinn þroskaþátt hjá barninu.
Börnin sátu fjögur og fimm saman við tvö borð með einn fullorðinn við hvort borð
og spiluðu Ólsen, Ólsen. Á borðinu var mikið talað saman á meðan verið var að
spila. Talað var um tegund spilanna, lauf, hjarta, áttu, níu o.s.frv. Einnig um
spilareglurnar og í lokin um það að vinna og tapa í leik. (Vettvangsnóta)
Hlutverkaleikur var einn þeirra valkosta sem boðið var upp á í báðum leikskólum. I
honum nota börn málið á þá leið að þau leika stundum eitthvað sem þau þekkja og
stundum aðstæður í ímynduðum heimi. Þau nota fatnað og annað sem gerir hlut-
verk þeirra raunverulegt og það verður sú umgjörð sem hefur áhrif á hvernig þau
nota málið. Hlutverkaleikur er talinn vera ein af öflugustu leiðunum fyrir barn til
þess að nota málið sem sjálfstætt táknkerfi.
Ég er alveg viss um að hlutverkaleikur styður mjög mikið málnotkun. Þar fara
mikil samskipti fram, málfarsleg, viðræður - bara strax, yngstu börnin tala mjög
mikið ... (Leikskólastjóri 2)
- Ég var dregin inn í leikinn. Mér hlotnaðist sú upphefð að vera amman sem átti
að passa barnið á meðan prinsessan (í tjullpilsi) og kóngurinn (í siden-skyrtu, vesti
og með hatt) skruppu að gifta sig. (Vettvangsnóta)
Þemavinna var í báðum leikskólunum, þ.e. þegar starfsfólkið ákvað efnissvið sem
fjallað var um á margvíslegan hátt. í leikskóla 2 var sameiginlegt þema skipulagt
fyrir allan skólann í einu á haustin, veturna og vorin. Farið var í vettvangsheim-
sóknir og unnið úr þeim í máli, myndum og listrænni sköpun.
Þemavinna gengur út á það að taka fyrir ákveðið verkefni og reyna að vinna það
eins nákvæmlega og hægt er að fara í það með börnum. Við höfum tekið fiska og við
höfum tekið jurtir ... okkur hefur fundist þetta ágætis aðferð til að koma til barn-
anna ýmsu sem við viljum að þau viti. (Leikskólastjóri 2)
í leikskóla 1 var „hópastarf" samheiti yfir skipulagða verkefnavinnu sem byggðist á
sameiginlegu þema. Þemað var misjafnlega útfært í hópunum og hjá elstu börnun-
um hét það „elstu barna verkefni". Þau luku því með útskriftarhátíð að vori. Elstu
börnin voru saman í hóp, níu talsins, ásamt tveimur fullorðnum. Börnin þurftu á
einn eða annan hátt að nota málið sem sjálfstætt táknkerfi. Þau lögðu á ráðin um
ýmislegt sem átti að gerast, sögðu frá, bjuggu til leikrit og fluttu fyrir gesti. Einnig
voru farnar leiðir í þessu starfi sem þróa læsi. Börnin upplifðu hlutverk ritmáls
beint og óbeint. Dæmi um það var þegar þau skrifuðu boðskort til þeirra sem þau
buðu til sín á leiksýninguna.
Elstu börnin á báðum deildum voru saman. Þau undirbjuggu leikritið sem á að
sýna við skólalokin í vor. Þau voru spurð hvernig væri hægt að útbúa sviðsmynd-
ina og hvar þau gætu útvegað vissa hluti... (Vettvangsnóta)
16
J