Uppeldi og menntun - 01.01.1997, Blaðsíða 112

NÁMSKRÁRGERÐ, NÁMSKRÁRFRÆÐI OG KENNARAR
stundatöflu og því varla hægt að ætlast til að yfirferðin verði mikil. Nemendurnir
eru líka oft áhugalausir, bera með sér neikvæð viðhorf til dönskunnar sem kenn-
arinn á erfitt með að skilja hvaðan koma. I umræðunni um endurskoðun aðalnám-
skrár grunn- og framhaldsskóla hefur stefnumótunarnefnd lagt til að danska víki
sem fyrsta erlenda mál og verði ekki kennd fyrr en í sjöunda bekk (Skýrsla stefnu-
mótunarnefndar 1997). Dönskukennarinn veit ekki alveg hvaða afstöðu hann á að
taka í því máli. Hann vill gjarnan halda áfram að kenna dönsku í sjötta bekk, en
kannski er betra að kenna hana á færri árum og nýta þá meiri tíma í kennsluna.
Hann þakkar fyrir að hafa ekki verið beðinn að vinna eitthvað að þessari endur-
skoðun og veltir því fyrir sér hverjir taki eiginlega þessar ákvarðanir og á hverju
þær séu byggðar. Hver ákveður hvað nemendur eiga að læra og hvenær? Vita ráða-
menn hvernig best er að skipuleggja dönskukennslu í grunnskólum og hvaða að-
ferðum er vænlegast að beita? Spurningar sem þessar eru dæmigerðar námskrár-
spurningar.
HVAÐ ER ÞÁ EIGINLEGA NÁMSKRÁ?
Til eru ýmsar skilgreiningar á námskrá. Sumar þeirra eru þröngar og fela í sér að
námskrá sé einhvers konar áætlun um hvað skuli kennt og lært og nái því aðeins
yfir ákveðna þætti skólastarfs:
Námskrá: áætlun eða leiðarvísir um hvað skuli gert (lært, kennt) í skólum (Andri
ísaksson 1983:25).
Aðrar eru víðari og ná yfir allt skipulagt skólastarf:
Með námskrá er átt við inntak og markmið menntunar og skipulagningu hennar
(Walker 1990:5).
Námskrá er menningarlegt tæki sem notað er til að velja það úr menningararfinum
sem álitið er þess virði að miðla til næstu kynslóðar. í námskránni endurspeglast
því framtíðarsýn um þá veröld sem við teljum að nemendur muni búa við (Ham-
ilton 1993). Námskrárgerð endurspeglar því ríkjandi hugmyndir um markmið
menntunar og í námskrárfræði er leitað svara við menntapólitískum spurningum.
Á fyrri öldum var þekkingu miðlað þegar og ef þörf var á. Ekki voru uppi
neinar ákveðnar hugmyndir um hvað ætti að kenna, hver ætti að kenna, hvaða
aldurshópum, hvaða niðurröðun efnis væri álitlegust né að hvaða marki kennsla
ætti að stefna. Ekki var til nein formleg námskrá.
í lok sextándu aldar og upphafi þeirrar sautjándu urðu breytingar á samfélag-
inu sem m.a. skiluðu sér inn í evrópska háskóla. Þjóðernisvakning og iðnbylting
höfðu í för með sér þjóðfélagslegar breytingar sem kölluðu á kerfisbindingu skóla-
halds. Framfarir í prentlist gerðu það mögulegt að útbúa kennslubækur sem urðu
hvort tveggja í senn, hlutgerving þeirrar þekkingar sem miðla átti og stýring og
samræming kennslu í skólum. Uppistaðan í kennslubókunum var það úr menning-
ararfinum sem talið var þess virði að miðla til næstu kynslóðar og kennslan fylgdi
niðurröðun efnis (Hamilton 1993). Námskráin varð formlega til.
Tilurð hins formlega menntakerfis í Evrópu og Bandaríkjunum á ofanverðri 19.
öld kallaði á enn frekari kerfisbindingu menntunar og samanburð á milli þjóða. Sá
110