Uppeldi og menntun - 01.01.1997, Blaðsíða 16

„AF Þ V í LÆRA BÖRNIN MÁLIÐ"
var með starfi í eldri barna deildum leikskólanna (þriggja til sex ára) og einum sex
ára bekk í hvorum grunnskóla. Skólarnir voru valdir með tilliti til þess að áherslur í
starfi þeirra voru ólíkar. Leikskóli 1 hafði yfirlýsta stefnu í starfi sínu með elstu
börnunum en leikskóli 2 hafði það ekki. Grunnskóli A hafði yfirlýsta stefnu í
skólastarfi sem grunnskóli B hafði ekki.
Skólastjórnendur völdu kennarana sem rætt var við. Viðmælendur voru valdir
með það í huga að þeir gegndu líkum hlutverkum hver í sínum skóla svo að sam-
ræmi væri í því frá hvaða aðilum gögnum var safnað. í leikskólum var talað við
leikskólakennara og leikskólastjóra. í grunnskólunum var rætt við bekkjarkennara
og skólastjóra. Alls var rætt við ellefu einstaklinga. Leikskólakennari og bekkjar-
kennari hafa sambærilega ábyrgð gagnvart börnum. Þeir skipuleggja starfið á
deildinni/í bekknum og bera ábyrgð á framkvæmd þess. Þeir eru mest með börn-
unum og þekkja þau best. Leikskólastjóri og skólastjóri eru valdamestu aðilar
stofnana sinna og bera ábyrgð á heildarmarkmiðum starfsins sem þar fer fram.
Skólarnir fjórir voru heimsóttir á tímabilinu febrúar til júní 1995. Tímasetningar
og lengd heimsókna réðist fyrst og fremst af aðstæðum og áherslum í starfinu í
hverjum skóla. Dvöl á hverjum stað fyrir utan viðtöl voru minnst þrír dagar og
mest sjö dagar. Heimsóknirnar stóðu yfirleitt í eina klukkustund í hvert sinn og
lengst í rúmlega þrjár klukkustundir. í leikskólunum var aðallega fylgst með elstu
börnunum í leik og starfi. Fjöldi barna á deild var 21 í leikskóla 1 og 23 í leikskóla 2.
Störfuðu þrír fullorðnir á hvorri deild. í grunnskólunum var eingöngu fylgst með
móðurmálskennslu í bekkjunum. Nemendur voru 18 í bekk í grunnskóla A og 23 í
grunnskóla B. Einn kennari kenndi hvorum bekk um sig.
í vettvangsheimsóknunum var athyglinni fyrst og fremst beint að því hvernig
samskiptum barna og fullorðinna var háttað, samskiptum barnanna sín á milli,
hvernig þau léku sér og hvernig þau unnu að ákveðnum viðfangsefnum ásamt því
hvernig starf og kennsla voru skipulögð og framkvæmd. Eftir hverja heimsókn
voru skráðar nákvæmar vettvangsnótur þar sem lýst er hvað var gert og hvernig
það var gert, sem og mat á hvoru tveggja.
í viðtölunum voru nokkrar spurningar hafðar til viðmiðunar til þess að af-
marka efnið sem rætt var um. Þær snertu aðallega málnotkun, lestrar- og skriftar-
nám, áherslur í starfi og skipulag. Auk þess vöknuðu ýmsar spurningar meðan á
viðtölum stóð. Viðtölin voru einstaklingsbundin opin viðtöl sem tóku um eina
klukkustund. Þau voru tekin upp á segulband að fengnu leyfi viðmælanda. Hvert
viðtal var skráð orðrétt. Upplýsingar voru flokkaðar og greindar eftir sviðum sem
rannsóknarspurningarnar beindust að.
NIÐURSTÖÐUR
Til þess að gefa sem gleggsta mynd af niðurstöðum fyrstu og annarrar rannsóknar-
spurningar verða þær teknar saman enda snerta þær nátengdar hliðar á sama fyrir-
bæri. Litið verður á hvaða þættir móðurmáls voru þjálfaðir út frá þeim aðferðum
sem beitt var. Við greiningu á þriðju rannsóknarspurningu kom í ljós að skilningur
viðmælenda á uppeldishlutverki þeirra tók meira og minna til starfsins í heild en
14
j