Uppeldi og menntun - 01.01.1997, Blaðsíða 95

HAFDÍS INGVARSDÓTTIR
Elínu og Öldu þrátt fyrir stutta æfingakennslu og báðar hefðu sennilega hagnast á
mun lengri æfingatíma. Þetta á þó einkum við um Elínu vegna þess að hún var
óöruggari og meira leitandi en Alda. Alda hafði allan tímann ákveðnar skoðanir
sem æfingakennslan virðist hafa staðfest þrátt fyrir að vera stutt. Ekki er vel ljóst að
hve miklu leyti æfingakennslan gagnaðist þriðja nemanum, Ingu. Orð hennar
benda til þess að henni hafi ekki fundist hún hafa sannað sig sem kennari. Lengri
æfingakennsla hjá sama æfingakennara hefði sennilega verið þýðingarlítil þar sem
hún sá þar hvorki þá fyrirmynd sem hún var að leita eftir né fékk hún svigrúm til
að útfæra hina nýju þekkingu.
Lengd tímabils og gæði æfingakennslunnar fór því ekki saman hjá þessum
nemum. Afstaða og skilningur æfingakennarans virtust ráða öllu um hvort nemum
voru sköpuð tækifæri til að tengja hugmyndir sem þeir voru að kynnast í náminu
við kennslu sína úti í skólum, hvort þeir fengu að vinna samkvæmt skoðunum
sínum og hvort þeir fengu þann stuðning sem þeir þurftu á að halda. Góð tengsl
æfingakennara og nema og skilningur þess fyrrnefnda á því hlutverki sínu að hlusta
ekki síður en tala virtist hafa úrslitaþýðingu fyrir árangur æfingakennslunnar.
HORFT TIL FRAMTÍÐAR
Hvaða vísbendingar getur rannsókn þessi gefið um æskilegt fyrirkomulag æfinga-
kennslu í kennaranámi? Nemarnir þrír sem greint er frá hófu námið á mjög ólíkum
forsendum og með ólíkar hugmyndir um kennslu sem aftur hafði mikil áhrif á
hvernig námið nýttist þeim. Fyrsta vísbendingin er því sú að mikilvægt sé, að
fundnar verði leiðir til að gefa hverjum kennaranema tækifæri til að setja fram hug-
myndir sínar strax í upphafi námsins. Ein leið gæti verið að allir nemar væru
beðnir að skrá í upphafi niður hugmyndir sínar um kennarastarfið og væntingar
sínar til námsins. Þeir ynnu síðan áfram með þær í umræðutímum til að íhuga og
velta fyrir sér þeim hugmyndum sem þeir kynnast í náminu og tengja þær við eigin
skoðanir.
Það er athyglisvert að sjá hvað skólaheimsóknirnar, sem eru aðeins tveir dagar,
virðast hafa mikil áhrif á Öldu og Ingu og vekja þær til umhugsunar um hin
samvirkandi öfl í skólastofunni. Önnur vísbending rannsóknarinnar er því sú hve
miklu það skiptir að kennaraefni fái að sjá mjög hæfan kennara að starfi til að gefa
þeim hugmyndir um hvernig vönduð kennsla getur verið. Huga þarf að því hvort
hægt sé að skipuleggja skólaheimsóknir betur þannig að ekki verði jafn tilviljunar-
kennt hvað nemar sjá í þessum heimsóknum. Þá er sennilega nauðsynlegt að skapa
tækifæri til þess að nemar fái að orða reynslu sína úr skólaheimsóknum, segja
ítarlega frá henni í litlum hópum, og vinna þannig úr henni. Skólaheimsóknir geta
með því orðið markvissari undirbúningur undir æfingakennsluna.
Kennaraefnin við Háskóla íslands ætla sér að læra að kenna ákveðnar greinar.
Þriðja vísbending rannsóknarinnar er mikilvægi þess að kennaranemar fái strax
tækifæri til að glíma við kennslufræði greinar sinnar (eða sérsviðs þar sem það á
við), samhliða almennri kennslufræði. Kemur þar tvennt til: Annars vegar þarf að
93