Uppeldi og menntun - 01.01.1997, Blaðsíða 25

RANNVEIG A. JÓHANNSDÓTTIR
Móðurmál - uppeldishlutverk og ábyrgð í grunnskóla
í þessum kafla verður greint frá því hvernig skilningur ríkir hjá kennurum byrjenda
í grunnskóla á uppeldishlutverki sínu og ábyrgð hvað móðurmál varðar.
Uppeldishlutverk
Hjá starfsfólki í grunnskóla tengdist skilningur á uppeldishlutverki skólanum og
kennslunni. Því skýrari markmið í skólastarfi, því betra fyrir kennara, börnin og
foreldra. Stjórnendur í skólunum lögðu áherslu á að kennsla byrjenda væri mikil-
væg og hlutverk kennarans sérstaklega þýðingarmikið.
Okkur finnst pað skipta miklu máli að hafa góðan sex ára bekkjarkennara. (Skóla-
stjóri B)
- Það er auðvitað alltaf mjög mikilvægt að kennsla takist vel, sérstaklega í sex ára
bekk þegar pau eru að byrja. Kennslan krefst mikils ... Mér finnst kennarar sem
kenna sex ára svo geislandi. Það er eins og pað sé svo gaman. (Skólastjóri A)
Skólastjórnendur höfðu ekki bein áhrif á hvað var kennt en töldu sig geta haft áhrif
á áherslurnar. Ætti það jafnt við kennslu byrjenda og aðra kennslu í skólanum.
Kennarar töldu að skilningur á uppeldisstarfi kæmi mest fram í kennslunni. Hún
þyrfti að vera vel skipulögð og tíminn að nýtast vel til þess að kenna lestur.
Manni finnst maður alltaf purfa að nýta allan tíma sem fellur til og allar glufur í
lesturinn. Þetta er pað sem maður leggur svo mikla áherslu á ... (Kennari B)
- Maður gefur engu of langan tíma eða stuttan. Þetta kemur með æfingunni. Ein
kennslustund hjá mér er alveg hnitmiðuð hver mínúta. (Kennari B)
Fjöldi barna í bekk hefur mikil áhrif á það hvernig kennt er og er því nátengdur
uppeldishlutverki kennarans. Fimmtán börn þótti æskileg hópstærð (núverandi
fjöldi miðast við 24 sex ára börn í bekk). Fram kom að við núverandi aðstæður væri
hætta á að ekki væri tekið tillit til hvers barns í kennslunni, heldur miðað við hóp-
inn. Það á líka við um sex ára börnin sem eru misvel á vegi stödd þegar þau byrja í
skólanum.
Það er alltafverið að reyna að ná einhverju sameiginlegu markmiði með alla. Ef pú
ert með tuttugu börn íhóp og ert að kenna eitthvað ákveðið. Ég er hrædd um að pað
sé ekki jafn mikið tillit tekið til hvers og eins og ætti að vera. Ég er hrædd um pað.
(Skólastjóri B)
- Æðsta markmiðið er kannski að hjálpa peim að hafa góð samskipti. Þegar pau
hlusta á hvert annað og sjá hvað pau eru ólík. Mér finnst pau kunna að meta hvert
annað betur. (Skólastjóri A)
Ábyrgð
Skilningur kennara á ábyrgð sinni hvað móðurmál varðar lá fyrst og fremst í því að
kenna börnunum að lesa. Skólinn var ekki talinn nægilega sveigjanlegur til að
mæta mismunandi námsgetu barna. Talið var að strax í sex ára bekk væri „dulinn"
þrýstingur á að börnin lærðu að lesa. Ef það tækist ekki, þau væru ekki „byrjuð að
tengja" eins og það var orðað, var talin hætta á því að strax í öðrum bekk lentu þau
23