Tímarit lögfræðinga - 01.06.1951, Síða 15

MeSferö opinberra mála
89
á hendur héraðsdómara eða hæstaréttarlögmanni. Má og
bæta úr göllum þessum með skrá um efni ágrips með vitn-
un í blaðsíður og nafnaskrá, eins og tíðkazt hefur í um-
fangsmiklum hæstaréttarmálum.
Meðan mál er sótt og varið fyrir dómi, er venjulega lítil
ástæða til þess að meina almenningi návist í dómsal. Rann-
sókn er þá venjulega lokið, svo að hætta á því, að hún
torveldist þess vegna gætir ekki. Þó má þetta atriði ef
til vill koma til greina, þegar rannsókn fer fram af nýju,
sbr. 124. og 134. gr. Þegar mál er skriflega flutt, sbr. 123.
og 135. gr., þá mun engin aðsókn verða að þingsal. Þegar
mál er munnlega flutt, þá má verða svo, að einhverja fýsi
að heyra sókn og vörn. En ekki bendir þó reynslan frá
hæstarétti til þess, að mannmargt verði í þingsölum héraðs-
dóma, að minnsta kosti hér í Reykjavík. Annars hefur
dómari sömu heimild til að banna eða takmarka aðgang
manna að þingsal, er mál er sótt og varið, sem hann hefur
í rannsókn máls, og má vísa til þess, sem um það atriði
var sagt.
IV. Akzeruvaldið.
Það er, sem kunnugt er, aðalregla hér á landi, að ríkis-
valdið á aðild refsimála. Refsilög leysa úr því, hvaða refsi-
mál sæta aðild einstakra manna. Lög um meðferð opinberra
mála mæla hins vegar um það, hver eða hverir skuli fara
með aðild ríkisvaldsins að refsimálum. Eins og áður hefur
verið sagt, hafa fyrirmæli upphaflega frumvarpsins um
saksóknara ríkisins ekki fengið náð fyrir augum alþingis.
Akæruvaldið er nú, sem fyrr, í höndum dómsmálaráðherra,
20. gr. Hann getur fyrirskipað rannsókn máls, enda þótt
lögreglumenn og dómarar eigi að hefja rannsókn af sjálfs-
dáðum og geri það venjulega án atbeina ráðherra. En dóm-
ari getur nú, sem fyrr, skotið því til ráðherra, hvort rann-
sókn skuli hefja, hvenær sem honum þykir vafi ieika á því,
74. gr. Mál út af sumum brotum verða því að eins höfðuð,
að dómsmálaráðherra skipi svo, sjá t. d. 97. og 105. gr. alm.
hegningarlaga. I sambandi við málshöfðunarvald dóms-