Andvari - 01.01.2009, Page 153

ANDVARI
HAMLET ÍSLENSKRAR LEIKLISTAR?
151
en það þarf ekki að hafa stafað af mannvonsku eða hugsunarleysi. Hann
var ekki meira utanveltu en svo, að Guðlaugur Rósinkranz bauð honum
að leikstýra fyrstu jólasýningu leikhússins, sem átti að vera gamanleik-
ur Shakespeares Sem yður þóknast.66 Það hlýtur að hafa verið kærkomið
tækifæri fyrir Lárus til að halda áfram á þeirri braut sem hann hafði markað
með sýningum klassískra gamanleikja í Iðnó. „Sagan af þýðingum Indriða
Einarssonar“, sem Þorvaldur vísar til í tilvitnuninni hér á undan, gerð-
ist í framhaldi af því. Svo stóð á, að Indriði Einarsson hafði á efri árum
þýtt fjórtán af leikritum Shakespeares og segir sagan að þýðingarnar hafi
verið taldar slíkir dýrgripir í fjölskyldunni, að þær væru geymdar í sérstöku
bankahólfi. Þangað átti nú að sækja þær eftir að hin mikla hugsjón Indriða,
Þjóðleikhúsið, var orðið að veruleika. Hvað gat verið fremur við hæfi en að
frumsýna einn vinsælasta gamanleik Shakespeares í þýðingu Indriða, „föður
Þjóðleikhússins“, á fyrstu jólum þess?
Úr því varð þó ekki. Fyrsta jólasýning leikhússins var á jólaævintýri eftir
Charles Dickens, sem nefndist Söngbjallan. Þótti ekki öllum mikið til þess
koma og Leikfélag Reykjavíkur sýna ólíkt meiri metnað með því að frum-
flytja Marmara Guðmundar Kambans.67 En hér var ekki allt sem sýndist, því
að flutningur Söngbjöllunnar var augljóst neyðarúrræði. Það varð sem sé nið-
urstaða Lárusar Pálssonar og raunar einnig nafna hans Sigurbjörnssonar, sem
hafði verið ráðinn bókavörður Þjóðleikhússins, að hin gamla þýðing Indriða
væri gersamlega ótæk.68 Viðbúið var að þessi afstaða myndi ekki mælast vel
fyrir hjá Indriða Waage eða öðru fjölskyldufólki hans, en raunar eru mér vit-
anlega engar heimildir til um viðbrögð þeirra. Svo mikið er víst að þjóðleik-
hússtjóri fylgdi ráðum Lárusar og var Helgi Hálfdanarson, sem var þá lyfsali
á Húsavík, fenginn til að þýða leikinn sem var síðan fluttur snemma árs 1952.
Þetta varð upphafið á ferli Helga sem Shakespeare-þýðanda. Lárus hafði því
fullan sigur í þessu máli og mikinn sóma af því, þó að honum hafi sjálfsagt
ekki verið þakkað það sem skyldi.
Aldrei er auðvelt að lesa í hug löngu liðinna persóna sem aðeins eru óbeinar
heimildir til um. Jafn örðugt getur verið að taka afstöðu til gamalla deilu-
mála og óvildar. Það er staðreynd að Lárus var vansæll í leikhúsinu; í bréfi til
Tiemroths árið 1958 talar hann um það hvað sér leiðist; kveðst orðinn „þreytt-
ur á öllu því hálfgerða drasli sem hér er unnið (líka af undirrituðum).“69 Hann
drakk orðið miklu meira en góðu hófi gegndi og bætti líkamlegur krankleiki
þar ekki úr skák.70 En hvaða „drasl“ er þetta sem hann er þarna að tala um?
Finnst honum sér misboðið með vondum verkefnum - eða skorti á áhugaverð-
um verkefnum - eða er hann ef til vill ekki sáttur við hina listrænu niðurstöðu
- nema hvort tveggja sé?
Lárus þurfti stundum að leikstýra verkum sem hann hafði ekki nokkurn
áhuga á og voru hvorki honum né leikhúsinu samboðin; þar koma fyrst í hug-