Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1951, Blaðsíða 59

ÚTGÁFUR FORNRITA Á ÍSLANDI EFTIR 1940
39
laugarsona saga. Brandkrossa þáitr.
Gunnars þáiir Þiðrandabana. Fljóis-
dæla saga. Þorsieins saga Síðu-
Hallssonar. Draumr Þorsieins Síðu-
Hallssonar. Þorsieins þáiir Ausi-
íirðings. Þorsíeins þáiir sögufróða.
Gull-Ásu-Þórðar þáiir. Jón Jóhann-
esson gaf út. 1950. XI bd.
Sögunum í þessari útgáfu er raðað
frá norðri til suðurs en að öðru leyti
f tímaröð. Maður bjóst ekki við
Ölkofra þæiii í þessu safni, en út-
gefandi hefur tekið hann með af
því að Broddi Bjarnason frá Hofi í
Vopnafirði gengur næst aðalsögu-
hetjunni ölkofra.
Austfirðinga sögum hefur nokkr-
um sinnum verið skipað saman í út-
gafum, en aldrei hefur verið gerð
alvarlegri gangskör að því að skýra
uPpruna þeirra og samhengi, en það
er allt annað en auðvelt verk. Skal
nú stuttlega reynt að skýra frá skoð-
Uuum Jóns um sögurnar.
Hann heldur Gunnars þáíi Þið-
randabana elztan, ritaðan ef til vill
Vestur á Helgafelli á fyrsta fjórð-
Ungi 13. aldar. Höfundurinn hefur
haft sagnir úr Borgarfirði og Njarð-
Vlk, en vegalengdir þar eystra virð-
ast í þoku fyrir honum. Þátturinn
er dálítið klaufalega samansettur og
hyggur útg. það aldursmerki. En er
hann barst austur á land vakti hann
^i^n til sagnaritunar þar, að ætlun
útgefanda.
f^roplaugarsona saga virðist útg.
bera vott um svo mikinn kunnug-
lmk, einkum í Fljótsdal að hann
^tlar að hún kunni að vera saman-
sett þar eystra ef til vill á Valþjófs-
stað, ellegar þá af manni, sem flutt
hefur að austan í héröð þar sem
sagnritun tíðkaðist. Droplaugarsona
saga getur vart verið yngri en frá
1240, þar sem höf. Gísla sögu hefur
notað hana. Annars hefur niðurlag
sögunnar orðið til þess að sumir
fræðimenn hafa talið hana með elztu
sögum. Þar segir svo: „Helga (ekkja
Gríms Droplaugarsonar) bjó . . . á
Arnheiðarstöðum og Þorkell, sonur
þeirra Gríms. Þorvaldr átti son, er
Ingjaldr hét. Hans sonr hét Þor-
valdr, er sagði sögu þessa“. Hér er
annaðtveggja, að fallið hefur úr
liður milli Þorkels Grímssonar og
Þorvalds, ellegar Þorkell og Þor-
valdr eru sami maður. Verður Þor-
valdr sögumaður þá þriðji maður
frá Grími og Helgu og ætti að hafa
lifað samtímis Ara hinum fróða.
Jón ætlar að svo sé og hafi verið
skrifuð upp eftir honum „saga“ eða
stuttorðar sagnir af þeim Drop-
laugarsonum, en að söguhöfundur-
inn á 13. öld hafi stuðst við þessi
gömlu skrif.
Vopnfirðinga sögu telur útgefandi
vera frá öðrum fjórðungi 13. aldar
og ætlar, að höfundur hennar hafi
þekkt Droplaugarsona sögu. En þótt
hann hafi haft miklar sagnir af
frændvígum þeirra Hofsverja og
Krossvíkinga virðist hann ekki geta
hafa verið Vopnfirðingur sjálfur
því hann veit ekki hvar Síreksstöð-
um er í sveit komið. Jón hyggur að
ættartalan í sögulokin gefi bend-
ingu um hvar höfundarins sé að
leita. En sú ættartala er rakin frá
Geiti í Krossavík til Oddaverjanna
Páls biskups og Orms Jónssona og
til hálfbróður þeirra Jóns prests
Arnþórssonar. En allir þessir menn
voru synir Ragnheiðar systur Þor-
láks biskups Þórhallssonar hins
helga. Er líklegt að sagnirnar úr
Vopnafirði hafi verið í „ættvísi og
mannfræði" þeirri er móðir þeirra