Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1955, Side 74

56
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
Nú hengjum við seka, en svíðum þá ei,
því siðferðið hækkandi fer,
og mentunin æskuna bindur í bönd,
svo brengli hún ei neitt fyrir sjer.
Já, við erum stórkarlar vanans menn,
en vitum þó sjerlega smátt,
því stundum í sundur við getum ei greint,
hvort guðsorð er hvítt eða blátt.
Ofanritað kvæði barst mér í
hendur sama daginn og ég frétti hið
skyndilega andlát höfundarins. Gæti
það að líkindum verið síðasta
kvæðið hans. Því miður er enginn
tími og enn síður nokkurt rúm í
r'tinu til að minnast Þorsteins eða
verka hans að þessu sinni. í 31. ár-
gangi þessa rits birti ég mynd af
honum sjötugum, ásamt hlýlegri
grein eftir vin hans og skáldbróður
Dr. Sig. Júl. Jóhannesson, sem að
öðru leyti ekki gjörir honum eða
verkum hans nægileg skil. Síðan
núverandi ritstjóri hefir haft ritið
með höndum, og reyndar áður, hafa
mörg ágætis kvæði eftir Þorstein
birtst í því, og a. m. k. tvær bráð-
skemtilegar sögur, auk landnáms-
söguþáttanna frá Dakota.
Óhætt mun að fullyrða, að enginn
vestur-íslenskur rithöfundur hafi
lagt gjörva hönd á eins margar hlið-
ar bókmenta og Þorsteinn: kvæði,
sögur, hugrúnar (essays) smáriss
alskonar (einkum í Sögu) og' svo
hin stærri sagnarit hans, fimm eða
sex að tölu. Þorsteinn hefir verið
vaxandi skáld alla ævi, einkum þó
eftir miðjan aldur; því má enginn
láta glepjast af ljóðakverunum
tveim, sem á prenti liggja eftir
hann, Þættir og Heimhugi. Þau eru
bæði frá fyrri helmingi ævinnar.
Mér er enn lítt skiljanlegt,
hvernig Þorsteinn gat annað því,
tímans og fjárhagsins vegna, að
gefa út í samfleytt sex ár missiris-
ritið Sögu, sem að sjálfsögðu aldrei
borgaði sig. Ég held að meira en
helmingur þess rits sé hans eigið
verk. Þar eru sumar hans allra
bestu sögur, sem sést hafa, og ar3"
grúi af ágætustu kvæðum hans.
Vel er hægt að gera sér í hugarlund,
að kvæðið „Á Þingvelli 1930“ hefði
verið talið ofarlega á blaði í skálda-
samkepninni, ef það hefði verið ort
af heima-íslendingi og á íslandi.
Sá maður, sem falið verður að
skrifa um Þorstein og ritstörf hans,
hefir ærið verkefni fyrir hendi, þvl
auk allra þeirra bóka og rita, sem
eftir hann liggja á prenti, eru yfir
fimmtíu árgangar blaðanna her
vestra auk tímaritanna full af ver^”
um hans. Sú mun þó bót í máli, a
hann mun hafa haldið ritum sínum
saman, a. m. k. á seinni tíð, °£
verður ævisöguritarinn auðvitað a
hafa fullan aðgang að þeim, e
nokkur vegur verður til að ger^
honum full skil.