Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1955, Síða 88

70
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
ið virescens af Agropyron violaceum
árið 1880.
Þótt Melderis hafi talið vanda-
málið leyst, þegar hann gat sýnt
fram á, að íslenzka villihveitið með
grænu öxunum væri sama tegund
og í Ameríku og á Grænlandi, taldi
hann sér skylt að ganga úr skugga
um, hvort það yxi líka í fjöllum
einhverra Evrópulanda. Ekkert ein-
tak í söfnum frá Norðurlöndum
líktist þessari tegund, og eins bar
leitin í söfnum frá Rússlandi, Asíu
og Mið-Evrópu engan árangur. En
þegar hann skoðaði örfá strá, sem
hafði verið safnað undir klettabelti
hátt uppi í fjallinu Ben Lawers á
Skotlandi, kannaðist hann strax við
svipinn á stráunum frá Valþjófs-
stöðum.
Það var síðla sumars árið 1848, að
brezki grasafræðingurinn G. Don
safnaði nokkrum grösum í hlíðum
Ben Lawers. Flestar tegundirnar
voru þekktar áður frá Bretlands-
eyjum, en ein þeirra var ný. Sú
tegund tilheyrði hveitigrösunum, og
Don nefndi hana Triticum alpinum
án þess að vita, að það nafn hafði
áður verið notað um skylda tegund
frá Tatrafjöllum. Aðrir grasafræð-
ingar kölluðu grasið Triticum
biflorum eða Triticum violaceum og
töldu það vera sama gras og vex í
fjöllum Skandínavíu og nú er nefnt
Roegneria borealis. Því var safnað
á sama stað tvisvar síðar, 1878 og
1888, og White, sem fann það síðara
skiptið, lýsti því árið 1893 sem nýrri
tegund, Agropyron Donianum. Eng-
inn var þó honum sammála, svo að í
meira en hálfa öld sást þetta nafn
aldrei á prenti og grasið gleymdist
jafnvel í Skotlandi.
Þegar hér var komið, vissi Mel-
deris, að stráin frá Valþjófsstöðum
og Stóruvöllum tilheyrðu tegund,
sem er algeng í Ameríku og á Græn-
landi, en óþekkt í Evrópu nema í
fjallinu Ben Lawers á Skotlandi.
Þrisvar hafði tegundinni verið gefið
nafn, en þar eð alþjóðareglur um
nafngiftir jurta kveða svo á, að
engin tegund megi bera nema eitt
rétt nafn, þurfti að athuga vel, hvert
nafnanna skyldi nota. Reglurnar
ákveða líka, að hið elzta nafn, sem
gefið er á sérstakan hátt, skuli vera
gilt, og það þótt tegundin hafi verið
skírð í annarri ættkvísl en rétt er
talið nú. Elzta nafnið á Stefáns-
hveitinu er eflaust Triticum alpio-
um, en fyrst það hafði verið notað
áður um aðra skylda tegund frá Mið-
Evrópu, var það nafn ógilt. Amer-
íska grasið hefir verið nefnt Agr°'
pyron pseudorepens í hálfa öld, en
það nafn er fjórum árum yngra en
Agropyron Donianum. Þess vegna
er tegundarnafnið Donianum hið
eina rétta, og fyrst Melderis taldi
rétt að nota ættkvíslarnafnið
Roegneria um hin norrænu vilh
hveiti, hlýtur tegundin, sem Stefan
safnaði í Valþjófsstaðabrekkum
forðum, að bera nafnið Roegneria
Doniana. íslenzku eintökin eru sv°
nefnd sem einlent afbrigði eða de±
tegund, Stefanssonii, skozka grasi
er deiltegundin Doniana, á Græn
landi vex deiltegundin virescens, 0
í Norður Ameríku deiltegun in
pseudorepens. Með öðrum orðum
íslenzku, skozku, grænlenzku
amerísku grösin eru álíka s ^
hvort öðru og hinir hvítu, gulu 0
svörtu kynþættir mannanna, 0