Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2003, Qupperneq 150

ARTHUR C. DANTO
„að vera efrirlíking" dugir eklá sem nægilegt skilyrði fyrir „að vera list“.
En kannski var það af því að listamenn voru einmitt að fást við eftirlík-
ingu á tímum Sókratesar og síðar, að vankantar kenningarinnar kornu
ekki fram fyrr en með tilkomu ljósmyndarinnar. Þegar mimesis [eftirlík-
ingu] var hafnað sem nægilegu skilyrði var henni skömmu síðar einnig
ýtt til hhðar sem nauðsynlegu; og frá þtá að Kandinsb,7 ruddi brautina,
hefnr mimetiskum einkennum verið sópað út á jaðar hstrýninnar, og það
svo að sum verk hfa þrátt f\Trir það að hafa þessi einkeimi ril að bera;
færni á þessu sviði, sem var eitt sinn talin aðalsmerki listarhmar, komst
nú naumlega hjá þtá að vera lækkuð niður í stöðu skreytingar.
Það er tdtaskuld óhják\ræmilegt að allir þátttakendur í sókratískri sam-
ræðu hafi vald á hugtaldnu sem verið er að greina, því að markmiðið er
að koma orðum að eðlisskilgreiningu á hugtaki sem notað er í daglegu
tah, og prófsteinninn á gildi sldlgreiningarinnar felst væntanlega í því að
sýna að hið fyrra [skilgreiningin] greini og nái yfir alla þá, og aðeins þá,
hluti sem hið síðara [hugtaldð] gildir um. Þrátt fyrir að annað hafi verið
fullyrt, vissu viðmælendur Sókratesar væntanlega vel hvað list var og
hvað þeim féll í geð; og kenning um hstina, skoðuð hér sem eðlisskil-
greining hugtaksins „list“, er samkvæmt þessu ekki mjög gagnleg til að
hjálpa mönnum að þekkja dæmi um beitingu þess. Undanfarandi hæfi-
leiki þeirra til að gera það er einmitt prófsteinninn á gildi keimingarinn-
ar, vandinn er aðeins að draga fram í dagsljósið það sem við vitum nú
þegar. Það er notkun okkar á hugtakinu sem kenningin tdrðist eiga að ná
yfir, en við eigum að vera fær um, svo vitnað sé í nýleg skrif „að greina
þá hluti sem eru listaverk frá þeim sem eru það ekki, vegna þess ... að við
vitum hvemig á að nota orðið „hst“ með réttuin hætri og beita orðasam-
bandinu ‘listaverk’“. Samkvæmt þessu eru kenningar nánast eins og speg-
ilmyndir að mati Sókratesar, og sýna ekki annað en það sem tdð vitum nú
þegar, orðmargar endurspeglanir þeirrar raunverulegrar málnotkunar
sem við höfum sjálf á valdi okkar.
En að greina hstaverk frá öðrum hlutum er ekki svo einfalt, jafhvel fin-
ir þá sem hafa tungumál listarinnar að móðurmáli, og um þessar mund-
ir er ekki víst að maður viri að hann sé á gangi um landareign listarinnar
án þess að listkenning bendi honum á það. Og ein ástæðan fiudr þessu er
sú að landið er lýst eign listarinnar í krafri listkenninga, svo að eitt hlut-
verk kenninga, auk þess sem þær hjálpa okkur að greina list ffá öðru, er
að gera listina mögulega. Glákon og hinir hafa varla getað vitað hi'að var
148