Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2003, Page 158

ARTHUR C. DANTO
hve marga þætti verkið inniheldur. Þessi óhku kennsl eru ósamrýmanleg
hver öðrum, eða yfirleitt, og um hver þeirra mætti segja að þau skapi
annað hstaverk, jafnvel þótt hvert listaverk hafi hinn rarmverulega hlut
að geyma sem hluta af sjálfu sér - eða a.m.k. hluta af hinum sama raun-
verulega hlut sem hluta af sjálfii sér. Sum kennsl eru vitaskuld út í hött.
Enginn gæti, hygg ég, af neinu viti lesið láréttu miðlínuna sem Astarglett-
ur [eftir Shakespeare] eða Uppstigningu heilags Erasmusar. Takið svo eftir
því að þegar við föllumst á eina túlkunina frekar en aðra þá erum við í
raun að taka einn heim fram yfir annan. Við gætum meira að segja kom-
ist inn í kyrrláta ljóðræna veröld með því að líta á efra svæðið sem heið-
skíran himin sem speglast í kyrru yfirborði vatns fyrir neðan, hvítt á móti
hvítu, sem aðeins er skihð í sundur af óraunverulegri línu sjóndeildar-
hringsins.
Og Testadura, sem hefur haldið sig til hlés meðan á þessari ræðu hef-
ur staðið, andmælir nú og segir að allt sem hann sjái sé málning. Hvítmál-
aður rétthyrningur með svartri línu málaðri þvert yfir hann. Og þetta er
raunar alveg rétt hjá honum. Þetta er allt sem hann sér og það sem allir
geta séð, líka við listfræðingarnir. Og ef hann biður okkur að sýna sér
hvað sé þar meira að sjá, að benda honum á að þetta sé listaverk (Himinn
°g haf), þá getum við ekki orðið tdð beiðni hans, því að honum hefur ekki
sést yfir neitt (og það væri fjarstætt að gera ráð fyrir því að honum hefði
sést yfir eitthvað, að það væri eitthvert smáatriði sem við gætmn bent
honum á og hann grandskoðað og sagt: „Nú, þannig lá í því! Þetta er þá
listaverk eftir allt saman!“). Við getum ekki hjálpað honum fyrr en hann
hefur náð tökum á er listrænna kennsla og myndað þannig Hstaverkið. Ef
hann nær því ekki, horfir hann aldrei á listaverk: Hann sér aldrei skóg-
inn fyrir trjánum.
En hvað með hreina abstraksjón, t.d. verk sem lítur út eins og A en
heitir Nr. 7? Abstraktmálarinn á 10. stræti heldur því statt og stöðugt
fram að það sé ekkert þarna nerna hvít og svört málning og ekkert af okk-
ar skáldlegu kennslum þurfi að koma til. Hvað greinir hann þá frá Testa-
dura þegar skammir hins síðarnefnda reynast óaðgreinanlegar frá þ\d
sem abstraktmálarinn heldur ffam? Og hvernig getur það verið listaverk
fyrir honum en ekki fyrir Testadura, þegar þeir eru sammála um að í
verkinu sé ekkert annað en það sem augað sér? Svarið, þó að það falli
varla í kramið hjá hreinstefhumönnum af öllu tagi, felst í þeirri stað-
reynd, að listamaðurinn hefur snúið sér að efnislegum eiginleikum máln-
156