Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Side 21

SVERRIR KRISTJÁNSSON:
Fyrir hundrað árum
iii
Byltingarnar 1848 og Danmörk
Byltingarnar 1848 eru eitt sterkasta sönnunargagn um það, hve
hinar sundurleitu þjóðir Evrópu voru þegar um miðja 19. öld
tengdar traustum böndum samskipta í andlegum og atvinnulegum
efnum. Það má óhætt fullyrða, að alþjóðlegur hugsunarháttur hafi
verið sízt minni árið 1848 en nú, hundrað árum síðar. Hinar
gömlu yfirstéttir, sem skipuðu sér um einveldisstóla konunganna,
voru alþjóðlegar að lífsskoðun og háttsemi allri og raunar ger-
sneyddar þjóðernistilfinningu. Þjóðernistilfinningin var í þeirra
augum eitt af byltingaröflunum, er grófu undan hásætinu og altar-
inu. Hinar gömlu yfirstéttir voru því fúsar til að styðja hver aðra,
er að kreppti, og jafnvel reiðubúnar til að slaka á þj óðréttarlegu
fullveldi ríkja sinna, ef völdum þeirra var hætta búin af hinum
þríhöfða þurs lýðræðis, þingræðis og skrílræðis, svo sem þær
kölluðu þjóðfrelsisbaráttu aldarinnar. Tæplega var sú þjóðarsneypa
eða niðurlæging til, að þessar yfirstéttir vildu ekki þola hana, ef
völdum þeirra væri að borgnara, svo sem er Prússland beygði kné
sín fyrir Austurríki í Olmiitz 1851 til þess að lýðræðissinnar Þýzka-
lands fengi ekki náð tökum á þjóðinni. Kom það þá fram sem
oftar, bæði fyrr og síðar, að yfirstéttum, sem ugga um völd sín,
flökrar ekki við að selja þjóðaræru sína og heiður og slík önnur
verðmæti, sem að öllum jafnaði eru ekki talin viðskiptahæf.
í herbúðum byltingarmannanna frá 1848 ríkti einnig mikil al-
þjóðahyggja. Pólitísk leynisamtök þessara tíma voru skipuð mönn-
um af sundurleitum þjóðernum, er unnu linnulaust að bræðralagi