Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Page 143

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Page 143
UMSAGNIR UM BÆKUR 221 innar fer út um þúfur og endar í algerðri upplausn. Lesandinn hlýtur að spyrja: Til hvers er þessi bók skrifuð, hvað er höfundur að túlka? Ef til vill á svarið að felast í flatneskjuheimspeki lokasamtalsins, þar sem söguhetjurnar gefast algerlega upp gagnvart vandamálum lífsins. „Dauðinn, — hann er vort hinzta verkefni“, segir Jónatan. Og svar æskuvinarins er ekki skeleggara: „Heimurinn sjálfur verður alltaf betri heldur en skýringar okkar á honum“. Bæði af þessum orðum og öðrum vangaveltum höfundar virðist skoðun hans helzt vera sú að tilgangslaust sé að vinna að félagslegum umbótum, að reyna „að frelsa heiminn“, eins og sagt er í bókinni. Þessi kenning er nú ekkert ný- stárleg, en þó liggur meginveila bókarinnar ekki í því að flytja gamla kenningu, heldur í hinu að það er of illa gert. Persónumar eru þeir gallagripir að les- andinn getur ekki haft samúð með neinni þeirra, og höfundurinn virðist ekki hafa það heldur. Hvenær sem tilefni gefst til dramatískra átaka lyppast þær niður hver á sína vísu. I upphafi heldur lesandinn að mikil átök standi til milli alþingismannsins og sveitarhöfðingjans Jóns Repps og Páls búfræðings Pálssonar. Hinn síðarnefndi er kominn heim aftur í átthaga sína til þess að hefna sín fyrir niðurlægingu og órétt æskuáranna. En í stað þess að rétta hlut móður sinnar gagnvart ofbeldi alþingismannsins, eða að minnsta kosti að snú- ast opinberlega gegn honum eins og sveitungarnir búast við, lætur hann múta sér með hundrað krónum til þess að hafast ekki að. Og nú kemur í ljós að allt áhugamál Páls er að komast yfir jarðarskika; til þess selur hann fyrst sannfæringu sína, síðan ástmey sína og loks sjálfan sig. Þegar þetta lítilmenni er látið túlka trúna á jörðina og búskapinn, hlýtur lesandinn að efast um al- vöru höfundar. Páll hverfur brátt úr sögunni að mestu, og nú upphefst allt önnur saga, um Jónatan Repp, son alþingismannsins. Hann á að vera óvenju- legur hæfileikamaður, en reynist í meðferð höfundar staðfestulaus flysjungur þegar eitthvað blæs á móti. Lýsingin á honum sannfærir ekki lesandann, per- sónan er ósönn. Skásta persónan er alþingismaðurinn gamli, Jón Repp, harð- drægur og ósvífinn afturhaldsseggur af gamla skólanum. En hann fær ekki að njóta sín, því að hann á sér engan boðlegan andstæðing. Þegar dregur til vinnudeilu í þorpinu, kemur hann á vettvang, og nú virðist allt stefna að dramatískum viðburðum. Bændur og verkamenn eru búnir til slagsmála, al- þingismaðurinn ríður inn milli hópanna og byrjar að halda ræðu af hestbaki — en viti menn: hesturinn fælist og Jón Repp dettur af baki og meiðist til óbóta. Verkfallið virðist gufa upp, lesandinn fær ekkert að vita um úrlausn deilumálsins. Alþingismaðurinn breytist í engu við áfallið og deyr drottni sín- um iðrunarlaust. Þessi losaralegu tengsl milli baksviðs sögunnar og söguhetjanna koma víðar fram og valda því að aðalpersónurnar virðast einhvern veginn svífa í lausu lofti. Höfundur tæpir á því að miklar hreytingar séu að gerast í sveitinni, en áhrif þessara viðburða á söguhetjumar eru furðulega óglögg, þær virðast standa að mestu utan við allt líf fólksins í kringum þær. Tilraunir þær sem gerðar eru í þorpinu til þess að „frelsa heiminn" koma þeim ekki við. Heim-
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.