Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Side 144

222
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
spekilegar niðurstöður slíkra raanngerða hljóta því að verða marklitlar og láta
lesandann með öllu ósnortinn.
Inn í söguna er fléttað mörgum einstökum söguefnum, sem oft eru mjög
lauslega tengd meginsögunni. En í þessum köflum tekst höfundi oft vel upp.
Frásagnarhæfileiki hans, fjör og húmor nær sér þar sums staðar vel á strik,
og slíkir kaflar eru eins og gróðurblettir í eyðimörk marflatra heimspeki-
bollalegginga.
Mikið brestur á smekkvísi í meðferð máls og stíls, og verður ekki öðru um
kennt en hroðvirkni, því að mjög víða sýnir höfundur að hann getur gert betur.
Guðmundur Daníelsson á svo langan rithöfundarferil að baki að hann ætti að
vera upp úr því vaxinn að láta sjást eftir sig á prenti margt af þeim klaufa-
skap og beinum villum sem óprýða þessa bók. Setningar með dönskum keim
eru talsvert algengar: t. d. taka e-u með ró, hafa bein í nefinu, gefa e-m lítið
eftir, vera frítt við, svo gott sem, grásprengt skegg o. s. frv. Prófarkalestur á
bókinni er afleitur; réttritunarvillur og prentvillur blasa við næstum á hverri
blaðsíðu. Skemmtilegust þeirra er orðmyndin Gordonshnútur, sem kemur fyrir
svo oft að varla verður ætlað að hún sé prentvilla. Guðmundur virðist annars
ekki hafa orðið fyrir engilsaxneskum áhrifum, en þó hlýtur mann að gruna
að hér hafi tigið enskt nafn ruglað penna hans.
/. B.
Benedikt Gíslason frá Hofteigi: VIÐ VÖTNIN
STRÖNG. Helgafell. Reykjavík, 1947.
Þetta er fyrsta bók höfundarins. Samt er hann enginn unglingur, þótt enn
standi hann á manndómsskeiði. Benedikt hefur búið stórbúi á Hofteigi á Jök-
uldal og er nokkuð kunnur af opinberum málum, en lítt hefur hann verið
þekktur fyrir skáldskap, en nú kemur skáldið óvænt og alskapað eins og Aþena
albrynjuð úr höfði Seifs. Hann mun þó alllengi hafa fengizt eitthvað við
Ijóðagerð, þótt líklega sé obbinn af kvæðum hans ortur á síðustu árum.
Benedikt er kynlegur kvistur, sem vaxinn er úr hrjóstrugri heiðajörð, og
ber skáldskapur hans blæ af því. í bókinni eru tvö lög, ef sve mætti segja:
kvæði um kynlega karla, oft utangarðsmenn í þjóðfélaginu, eða hetjur og
berserki og hins vegar geðhrifakvæði. Bezt finnst mér, að honum takist kvæðin
um karlana. Dregur hann upp óvenjulega skýrar myndir af sérkennilegum eða
stórbrotnum mönnum, striti þeirra og baráttu við náttúruöflin, fátækt og alls
konar andstreymi, svo að lýsingin verður ekki einvörðungu af mönnunum
sjálfum, heldur og lífi sveitafólksins. Raunar þurfa þessir menn ekki að hafa
verið stórbrotnir, eftir því sem almennt er kallað, en hjá Benedikt verða sumir
þeirra ærið mikilúðlegir, enda er kergja og þrautseigja íslenzkrar alþýðu í
áþján, eldgosum og hvers kyns plágum sannkölluð hetjusaga í allri smæð sinni
og kotungsskap. Kvæðin eru furðu stórskorin, enda er hér á ferð hrímþurs