Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Blaðsíða 16

Tímarit Máls og menningar
grösin á írlandi hin vænstu og menn bjuggust við metuppskeru. En þeir urðu
fyrir miklum vonbrigðum. Samtímamaður, Theobald Mathew prestur, segir
svo frá: „Þann 27. júlí fór ég frá Cork til Dýflinnar, og þessi fordæmda jurt
blómstraði í grósku dýrlegrar uppskeru. En þegar ég sneri aftur við hinn
þriðja þessa mánaðar sá ég mér til mikillar sorgar um endalausa víðáttu
eitraðan gróður. Víða sat vesalings fólkið á girðingum kartöflugarða sinna,
fórnandi höndinn og grét söltum tárum, er það horfði á eyðilegginguna, sem
hafði svipt það fæðu sinni.“ Sömu fregnir bárust hvaðanæva frá öllum hér-
uðmn írlands, í þetta skipti hafði ekkert þeirra komizt undan. Myglusvepp-
urinn ríkti í almætti sínu um eyjuna grænu. Þjóðin, sem hafði lifað af skort,
er varla átti sinn líka í sögu írlands, rúin öllmn varasjóðum hverju nafni
sem nefndust, sá ekki fram á annað en að fjórar milljónir manna biðu hung-
urdauðans.
En þessi nýja og endurtekna plága breytti litlu um stjórnarstefnu brezku
ríkisstj órnarinnar í hallærismálinu írska. Trevelyan sat enn við ríkisféhirzl-
una, og bæði forsætisráðherrann og fjármálaráðherrann, Sir Charles Wood
voru á sama máli og hann. John Russel sagði í október 1846: Mönnum verð-
ur að skiljast það fullkomlega, að við getum ekki fóðrað þjóðina. Ríkis-
stjórnin var fús til að styðja atvinnubótavinnu, að veita aðstoð sína við að
stofna hallærisnefndir og leggja nokkurt fé af mörkum í þessu skyni. En það
var sem fyrr aðalstefnumið stjórnarinnar að írskir eignamenn skyldu ráða
fram úr fátækt írsku þjóðarinnar. Aðstoð brezku stjórnarinnar varð næsta
árangurslítil vegna þess, að hún mátti ekki brjóta í bág við þau náttúrulög-
mál hagfræðinnar, sem hrezka yfirstéttin og fulltrúar liennar trúðu á. Það
mátti til að mynda ekki veita fé úr ríkissjóði til slíkra framkvæmda, er orðið
gæti einstaklingum til framdráttar. Þess vegna mátti ekki veita styrk til að
taka land til ræktunar eða ræsa það fram, og hefði slík atvinnubótavinna þó
orðið landinu í heild til mestra þrifa. I annan stað var hallærisnefndum heima
á írlandi bannað að selja matvæli lægra verði en algengt væri í hverju héraði.
Þótt bjarga þyrfti sveltandi þjóð frá að verða hungurmorða, þá var jafnan
litið til þess, að hagsmunir yfirstéttarinnar, hvort sem var í verzlun, iðnaði
eða í landbúnaði væru ekki skertir.
Viðleitni brezku stjórnarinnar að velta byrðunum yfir á gósseigendur Ir-
lands bar þó lítinn árangur. Sumir þeirra töldu sér einfaldlega ekki skylt að
hera ábyrgð á velferð leiguliða sinna, aðrir notuðu tækifærið til að byggja
leiguliðum sínum út af jörðunum, svo sem áður var minnzt á. Hins vegar má
geta þess, að írskir landsdrottnar í heild voru þess tæplega megnugir að bera
158