Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Blaðsíða 141

Gerpla
Gerpla hefur verið í smíðum síðastliðin fjögur ár og kemur sem beint fram-
hald af Atómstöðinni. Baráttan um herstöðvar, hernaðarbandalag og her-
nám varðar ekki lengur örlög íslands eins, heldur alls mannkyns, og skáldið
hefur tekið heitan þátt í þessari baráttu. Fjölmargar greinar hefur hann
ritað á þessum árum sem hliðstæðar eru Gerplu, margir atburðir gerzt sem
komið er þar í einhverri rnynd fyrir, orðatiltækjum stríðshetja nútímans
skotið inn nærri óbreyttum, sjálfsvörn almúgans í Gerplu ber augljóst svip-
mót skæruhernaðarins gegn fasismanum og ég hef orð höfundar sjálfs fyrir
því að hann hafi á einum stað í Gerplu sett á svið atriði úr Kóreustríðinu.
Orð eins og „varnarlið“ ganga eins og rauður þráður gegnum söguna og
ætíð í þeirri merkingu sem það er notað af stríðsæsingamönnum nútímans,
hið sama eru landstjórnarmenn látnir merkja svikara við eigin þjóð eins og
nútíma auðvaldsherrar. Má rekja um þetta allt ótal dæmi úr bókinni með
samanburði við greinar Halldórs að undanförnu. f ræðu á Þingvöllum (17.
júní 1952) segir hann um hernámið: „Einhverjir öfugmælasmiðir sem telja
sig ábyrgðarmenn þessarar hertöku, hafa tekið upp hjá sér að kalla þennan
útlenda her „varnarlið íslands“, og með því hér hefur einginn orðið var við
né heyrt getið um nokkra árás, sem varnarlið þurfi á móti, þá virðist þessi
nafngift hins útlenda hers því aðeins halda einhverja merkingu, að með
þessu „varnarliði“ sé átt við lið sem eigi að verja landið fyrir íslendíngum,
varna því að íslendíngar séu sjálfráðir í landi sínu og þjóðarheimili“. I
Gerplu kalla landstjórnarmenn og konungar einatt til erlendan víkingaher
að berja niður almúga heima fyrir og nefna hann varnarlið. „Vórum vér
til keyptir af stjórnarmönnum yðrum að gerast þeirra varnarlið í Normandí",
segir Þorgeir. Aðalráður Englandskonungur er þá óhultastur í landi sínu er
hann hefur erlendan her. „Þótti honum minni ógn stafa af erlendum óvina-
her en þegnum sínum“ og býður „að láta opna þeim sérhverjar dyr í Lund-
únaborg, og skuli þeir heita varnarlið borgarinnar“. Þegar kalda stríðið var
komið í algleyming árið 1950 og hvert smápeð auðvaldsins laut orðið boði
og banni Bandaríkjastjórnar með atómsprengjuna að hótunartæki, voru gefin
út fyrirmæli í Danmörku er sýna hve komið er vel á veg að æra vitið úr
landstjórnarmönnum á Vesturlöndum. Gert er ráð fyrir að styrjöld gegn
Rússum sé á næsta leiti og Kaupmannahöfn verði jöfnuð við jörðu með
kjarnorkusprengju og meginþorri íbúanna farist, og skuli því allir Danir
bera á sér seðil með nafni sínu og mæli er lesa megi á hve mikilli útgeislun
hver þeirra hafi orðið fyrir í sprengjuhríðinni. Þessi fyrirmæli birtust ma.
í Berlingske aftenavis (17. maí 1950) eftir ráðunaut um landvarnir, Christ-
283