Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Blaðsíða 171

ægir“, en það er þó alls ekki víst að þessi
svartsýni eigi fullan rétt á sér. Tímabili
formhyggju og streðs uin aukaatriði er,
sem betur fer, lokið í íslenskri ljóðagerð,
og verður ekki betur séð en hin þrískipta
grein bragar og stuðla sé heldur að rétta
við nú um stundir. Síst virðist hún svo illa
brotin að enginn safi komist um limið,
og frjómátturinn er áreiðanlega nægur. En
Kristján er efins þótt uppgjöf sé honum
ekki í skapi. I kvæðinu, sem nefnt var, seg-
ir hann: „Nei, lát þú ei bugast, græna
grein“.
Þessi bók geymir mörg dæmi um leik-
andi létta hagmælsku skáldsins, en hag-
mælska er vitaskuld mikill kostur á góðu
skáldi. Þess gerist ekki þörf að benda á
einstök kvæði; til þess eru tök Kristjáns
frá Djúpalæk á íslenskum brögum of kunn.
Skýrast birtast þau þó, að minni hyggju,
í kaflanum Glettur. Eins og gengur, eru
ljóðin á þessari bók misjöfn að gæðum.
Innan um ágæt kvæði, og sum perlur,
bregður lesaranum illilega við hrein af-
glöp eins og: „En staðið svo oft hún í
stríði hefur“ (Á ísavori 1968). Sama máli
gegnir um kvæðið Segulband; að mínu viti
er það ljóðstafasetning en ekki kveðskap-
ur. Lokakvæði bókarinnar (Úr kveSju)
þykir mér líka alltof nákvœm ejtirlíking
af stíl Bjarna Thorarensens. Hitt vildi eg
sagt hafa að þetta cru undantekningar í
bókinni.
„Nafn mitt er líf“ heitir eitt ljóðið á
þessari bók. Það, sem einkennir bókina
öðru fremur, er eðlilegt, heilbrigt og óbrot-
ið lífsviðhorf höfundarins. Hér er ekkert
óskiljanlegt hrognamál eða svartagallsraus.
Það þarf ekki að fletta víða til að verða
var heitrar trúar skáldsins, og nægir að
nefna fyrsta kvæðið (Morgunsálmur). Hér
er talað blátt áfram og hreinskilnislega,
og maðurinn, sem talar, gengur á jörð-
unni. Þess vegna á hann líka svo gott með
Umsagnir um bœkur
að skilja himininn. Til þess að geta það
verður maður að þekkja jarðeðli sitt. Þetta
er „díalektík" trúarinnar. Oftar en einu
sinni er hér, til dæmis, kveðið um „móður
jörð“. Kvæðið Tjaldljóð er kveðið í þess-
uni anda: „án uggs, án bænarvers á vör, /
án vissu og efa...“ í sama kvæði segir:
„ég vænti ei neins og engu kveið“. Þetta
skáld lítur á lífið eins og fólk, en ekki
gegnum einhverjar mélbrotnar spekibrillur,
útvaðnar heimssorgartárum. Og Huggun
skáldsins er sú að fólkið hlusti: „Gáfaða
ljóð þín / ég lofa heyri. / En heimska mín.
/ Sem sagt, helmingi fleiri".
I ljóðum Kristjáns frá Djúpalæk ríkir
fullvissa. Eg þekki ekkert til hans sjálfs,
en eg álykta það að hann hafi lifað við
þau kjör sem hafa gert honum að horfast
beint í augu við umhverfið hiklaust og
taka ábyrgð umsvifalaust. Og það er nú
einu sinni svo að það sést miklu betur til
átta af götu fólksins en úr tumum þeirra
lærðu. I vissum skilningi óttast allir menn
dauðann og eiga að óttast hann, en í öðr-
um skilningi er unnt að ganga til móts við
hann óttalaus og fullviss eins og síra Hall-
grímur. Kvæðið Þrílœkir gefur þessari bók
nafn og ekki að ástæðulausu, en þar líkir
skáldið manninum við læk sem fellur „af
háum heiðum". Um dauðann segir þar:
„Og enginn, sem kynnzt hefur kærleik
fjalla, / því kvíðir - að nálgast hafið“. í
lokakvæðinu, Ur kveðju, birtist sama hugs-
un á ný: „gata hver er heimleið, ... / vörð-
uð drottins orði“.
En hér er ekkert kæruleysi á ferð.
Kristján frá Djúpalæk er enginn blindingi.
Þó minna fari fyrir sálarháska „nútíma-
skáldsins" í ljóðurn hans en tíðkast, þá sér
hann gjörla lífsháska tímanna. Hann horf-
ir beint á líðandi stund, eins og hann segir
um Bjarna jrá Hojteigi: „Rór þú leizt í
sortann". I síðasta hluta bókarinnar,
Minnum, fela erfiljóðin mörg í sér þjóð-
313